Op weg naar een financieel gezondere samenleving in Brainport
Alleen al in Eindhoven zijn er meer dan 10.000 huishoudens met problematische schulden. Partnerfonds Brainport probeert dat aantal terug te dringen aan de hand van het programma Geldzorgen. De eerste resultaten zijn ronduit bemoedigend. “Wat al werkt, willen we door samen op te trekken meer impact geven.”
Het is halverwege het gesprek als Jennifer van der Leegte het VDL-personeelsblad Signaal erbij pakt. Ze wijst op een artikel over geldzorgen en tips over wat je eraan kunt doen.
“Wist je dat een schuld die nog te overzien is, binnen een jaar kan oplopen tot een veelvoud daarvan? Zonder dat er ook maar iemand beter van wordt, of dat er ook maar iets van dat bedrag wordt afgelost”, legt de topvrouw van het Eindhovense familiebedrijf uit. “Door bewustzijn te creëren en er eerder bij te zijn met de juiste hulp, zorgen we er samen voor dat problemen af- in plaats van toenemen.”
Het artikel is één van de initiatieven binnen het Partnerfonds-programma Geldzorgen in Brainport. Een acuut thema omdat één op de vijf Nederlandse huishoudens geldzorgen heeft. Dus ligt het voor de hand dat dit ook speelt onder het personeel van de bedrijven van Impact040, waarmee het Partnerfonds samenwerkt, en van het Partnerfonds zelf, zo redeneerde het bestuur.
Bewustwording
Behalve VDL Groep stelden ook ASML, Van der Valk, Ergon en Senzer zich beschikbaar als pilotbedrijven. Er werd ingezet op vergroting van bewustwording onder het personeel. Door middel van communicatie, bijvoorbeeld met het artikel in Signaal, maar ook met training van leidinggevenden. Om ze te leren hoe ze aanwijzingen over financiële zorgen op de werkvloer kunnen oppikken. En hoe ze het onderwerp bespreekbaar kunnen maken. De pilotbedrijven hebben inmiddels al 36 leidinggevenden getraind.
Van der Leegte: “Het hebben van geldzorgen heeft doorgaans een stevige impact op het dagelijks leven, zowel thuis als op het werk. Als werkgever wil je betrokken zijn bij je medewerkers en is het belangrijk dat iedereen gezond is en goed in zijn of haar vel zit. Ondanks dat geldzorgen geregeld voorkomen, wordt er niet vaak over gesproken met anderen. Er is lef nodig om dit bespreekbaar te maken en in actie te komen. Niemand mag het gevoel hebben er alleen voor te staan. Soms is een luisterend oor voldoende, soms is meer nodig.”
"Ook mensen die op dit moment geen geldzorgen hebben, krijgen tips over hoe ze hun huishoudboekje nog beter op orde kunnen krijgen.”
Financiële situatie
Daarom is het Partnerfonds een samenwerking aangegaan met de Nederlandse Schuldhulp Route (NSR). Via het online programma van de NSR kunnen alle medewerkers gratis en anoniem hun financiële situatie analyseren, en daar waar nodig de juiste ondersteuning vinden. Zo komen mensen met schulden eerder bij de juiste hulpinstantie uit.
“Naargelang het advies kun je vier hulproutes in. Van online zelfhulp naar digitale applicaties, van lokale ondersteuning naar schuldhulpverlening bij je gemeente. Ook mensen die op dit moment geen geldzorgen hebben, krijgen tips over hoe ze hun huishoudboekje nog beter op orde kunnen krijgen.”
Door promotie van de NSR op de werkvloer heeft de eigen NSR-landingspagina van het Partnerfonds al ruim 1250 kliks geregistreerd. Daarvan hebben 580 medewerkers de test gedaan. 285 van hen kregen een advies, afhankelijk van de grootte van het probleem.
Onbeheersbaar
Het belang van deze vroeg-signalering kun je niet overschatten, stelt Eveline Wauters. Ze is programmamanager van Geldzorgen in Brainport en medeoprichter en strateeg van METmet, een sociale onderneming die zich inzet voor systeemoplossingen in het sociaal domein. Vaak komt pas het besef dat er iets aan het probleem moet worden gedaan als het onbeheersbaar is geworden.
“Gemiddeld zoeken mensen tweeënhalf jaar na het ontstaan van financiële problemen pas hulp. Dat blijkt uit onderzoek van Nibud (een onafhankelijke stichting die informeert en adviseert over financiën van huishoudens, red.). Op dat moment is de gemiddelde schuldenlast al opgelopen tot 42.000 euro.”
Wauters benadrukt dat financiële problemen niet zijn voorbehouden aan mensen met lagere inkomens. Ook mensen met hogere inkomens hebben er mee te maken. “Je kunt op veel manieren in de financiële problemen komen”, zegt ze. “Mensen onderschatten bijvoorbeeld wat een kind betekent voor de maandelijkse kosten, ze hebben een te hoge hypotheek, de partner verliest zijn of haar baan, of er is een plotseling omzetverlies in het eigen bedrijf.”
Geen abc’tje
Hoewel armoede en financiële zorgen hoog op de agenda staan bij zowel de landelijke als de regionale overheid, is de juiste hulp vinden en krijgen geen abc’tje. Wauters: “Er is veel informatie rond schuldhulp te krijgen, maar mensen weten vaak niet wat ze moeten doen. Het is moeilijk om gerichte informatie te vinden. Het gaat er dus om dat mensen weten waar ze terechtkunnen.”
Marc Cootjans, directievoorzitter van Rabobank Regio Eindhoven, en lid van de stuurgroep van het programma is ‘erg tevreden’ over hoe Geldzorgen daaraan bijdraagt. “Het programma is heel concreet aangepakt; het effect van het programma is echt bemoedigend. We zijn het nu aan het uitbreiden”, doelt hij op de bedrijven PSV, Rabobank en DLL, die binnenkort zullen aansluiten.
Bovendien gaan vijftien bedrijfsvrijwilligers van het Partnerfonds en Impact040 de komende maanden aan de slag om vrijwilligers van maatschappelijke organisaties te ondersteunen, zoals Rabobank en DLL. Cootjans: “Rabobank en DLL hebben veel financiële deskundigheid. Wat collega’s normaal gesproken voor hun werk doen, kunnen ze dan toepassen voor de maatschappij. Laten zien wat de juiste actie is, passend bij de omvang van het probleem.”
Financieel loket
Programma-deelnemer Ergon in Eindhoven heeft daar zijn eigen variant op. Het bedrijf in sociale werkvoorziening heeft al een tijd een financieel loket voor zijn medewerkers. Ze kunnen daar terecht voor tips, advies, een persoonlijk advies en concrete hulp.
“In de stad zijn daar veel loketten voor, maar we zagen dat veel van onze mensen daar letterlijk niet aankwamen”, verklaart Ingrid Hems, concernhoofd Bedrijfsvoering en Financiën bij Ergon. “Vanwege de taal, of schaamte voor de eigen schulden. Of omdat ze onbekend waren met de mogelijkheden. We zijn het financieel loket gestart om mensen te helpen binnen de vertrouwde muren van Ergon, samen met zorgorganisaties. We wilden vanuit onze werkgeversbetrokkenheid meer doen dan toekijken.”
Ervaringsdeskundige Elly van Bokhoven speelt daarin een cruciale rol. “Zij staat zo dicht bij de mensen. De drempel van schaamte is hoog, maar bij Elly willen ze hun verhaal wél doen.” Van Bokhoven: “Ik heb zelf schulden gehad. Ik weet hoe zij zich voelen. Omdat ik mijn verhaal op de werkvloer heb gedeeld, komen ze sneller naar me toe. Ik kan ze tips geven en hulp aanbieden die ze nodig hebben. Gelijkwaardigheid vind ik hierbij heel belangrijk.”
De effectiviteit van het financieel loket betekent niet dat Ergon alles alleen doet. Het bedrijf is niet voor niets aangesloten bij de pilotbedrijven van Geldzorgen in Brainport. Ook maakt het gebruik van het programma van de NSR en heeft het haar leidinggevenden laten trainen.
Ingrid Hems: “We werken ook samen met andere organisaties, zoals WIJeindhoven en Sociaal Raadslieden en de Financiële Werkplaats XL. Je kunt als bedrijf niet de sociale kaart overnemen. Elly verwijst door waar het kan. Ook zorgt ze voor een warme overdracht. Soms gaat ze met een werknemer naar een instantie, of ze belt voor die werknemer.”
Effectiviteit
Om de effectiviteit van het Geldzorgen-programma te vergroten, is het belangrijk dat gemeentes zich aansluiten, stelt Jennifer van der Leegte. Eindhoven, Helmond en Veldhoven hebben dat al gedaan. Partnerfonds Brainport en Impact040 hopen dat uiteindelijk alle 21 Brainport-gemeenten het initiatief omarmen. Gemeentes hebben immers de nodige faciliteiten om mensen in financiële problemen te helpen.
Daarom gaan Van der Leegte en Partnerfonds-voorzitter Staf Depla (oud-wethouder van Eindhoven) de komende maanden bij diverse gemeenten langs om over het programma te praten. “Er moet verbinding zijn met elkaar. Je kunt het niet alleen doen”, legt ze uit. Daarmee komt ze uit bij de essentie van Geldzorgen in Brainport: “Wat al werkt, willen we door samen op te trekken meer impact geven.”