Neurotrofines en een gezond brein

De ontwikkelingen in de neurowetenschappen gaan razendsnel. Steeds meer en meer krijgen we de indruk dat het brein een plastisch orgaan is en dat beweging en ontspanning zaken zijn waar de hersenen letterlijk goed op reageren door aanmaak van nieuwe connecties en dat er meer eindplaatjes worden aangemaakt waardoor we beter gaan functioneren.

De voorste delen van de hersenen groeien door tot rond het 20^ste – 25^ste jaar en ook wordt recent steeds meer duidelijk dat er specifieke stoffen zijn die, tijdens de gehele levensspan, hersengroei mogelijk maken en die denkfuncties kunnen verbeteren. Zo komt er steeds meer kennis over stoffen in de hersenen die ervoor zorgen dat zenuwcellen kunnen overleven en groeien. Deze specifieke stoffen noemen we neurotrofines. Het zorgt voor de nieuwe aanmaak van hersencellen en het versterkt de bestaande zenuwverbindingen. Ook gaat deze stof de dood van hersencellen tegen. De hippocampus, het gedeelte wat betrokken is bij het geheugenproces, is een belangrijke plaats voor de effecten van de neurotrofines. Vooral de aanmaak van nieuwe eindplaatjes (de synapsen) van de zenuwcellen, in de hippocampus, wordt gestimuleerd. Naast de letterlijke effecten op het brein toont modern onderzoek dat bijvoorbeeld regelmatig hardlopen een gunstig effect heeft op depressies wat gepaard gaat met toename van neurotrofines. Ook verhogen antidepressiva het niveau van neurotrofines. Verder onderzoek is opgestart wat de rol is van toename van neurotrofines bij het vertragen en stoppen van tal van neurodegeneratieve aandoeningen. Om je brein gezond te houden en te maken is het van groot belang de productie van neurotrofines in de hersenen te stimuleren. Neurotrofines kan men verhogen in het brein door leefstijl aan te passen of te veranderen. Een grote stap vooruit kan men maken door:

• Minder stress: leer over stress management, krijg inzicht in wat stress veroorzaakt in je leven en vermijdt alles wat met perfectionisme te maken heeft. Een leven moet voortkomen uit passie – mogen en niet bestaan uit piekeren – moeten.
• Sterk neurotrofine verhogend is voldoende slaap. Teveel mensen staan ‘brak’ op en hebben geen goede slaap kwaliteit. Wanneer je slecht slaapt begin eerst met een rustmoment gedurende de middag waardoor overprikkeling tegen de avond kan worden voorkomen. Teveel prikkels gedurende de dag hebben een extreme negatieve invloed op je slaap kwaliteit en aanmaak van neurotrofines. Hierdoor breek je letterlijk het herstellend vermogen van je brein af.
• Gebruik je brein: leer veel, start veel nieuwe activiteiten op, verminder reproductie en spreek je creatieve vermogen aan. Veel te veel mensen zijn ingezakt in routines waardoor ze hun brein onvoldoende stimuleren en hierdoor extra aanmaak van neurotrofines missen.
• ‘The extra mile’ is natuurlijk het letterlijk in beweging komen. Wandel regelmatig, ga hardlopen – zwemmen, trap eens drie maal per week tegen een bal, pak de gewichten in de sportschool op. Recent onderzoek laat zien dat alle vormen van sport sterk de niveaus van neurotrofines verhogen. Zowel krachttraining, interval training als duurtraining verhogen het niveau van neurotrofines in je brein.
• Opmerkelijk is dat positieve sociale contacten neurotrofines verhogen. Zoek dus met grote regelmaat familie en vrienden op en ‘chill out’.
• Een ander opmerkelijk feit is dat je niet teveel moet eten om neurotrofines in het brein te stimuleren.
• Goed nieuws is dat koffie, groene thee, chocolade, blauwe bessen, vette vis en olijfolie neurotrofines stimuleren. Het slechte nieuws is dat suiker en alcohol neurotrofine niveaus verlagen.
• Denk ook aan je darmen! Een goede darmflora stimuleert de aanmaak van neurotrofines en denk eens aan het gebruik van probiotica.
• Wees niet te zwaar. Overgewicht is nadelig voor neurotrofine aanmaak en afvallen zorgt voor een verhoging van deze niveaus.

Auteur: Dr. Erik Matser neuropsycholoog, universitair docent, wetenschappelijk publicist en sportpsycholoog.