Brainport op zoek naar tienduizenden tech en IT-talenten: “We draaien aan alle knoppen tegelijk”
De technologische groeispurt van Brainport vraagt om tienduizenden extra vakmensen. Astrid van Deelen is manager Onderwijs & Arbeidsmarkt bij Brainport Development, de organisatie die aan de lat staat voor de coördinatie van de regionale talentopgave. Ze legt uit hoe Brainport deze gigantische uitdaging te lijf gaat. Samen met onder meer onderwijsinstellingen, bedrijven en arbeidsmarktregio’s trekken we alles uit de kast om het tij te keren. We kunnen het ons niet veroorloven om talent onbenut te laten.”
De hightechindustrie in Brainport Eindhoven groeit explosief. Alleen al in de semicon-sector in Brainport worden de komende jaren tienduizenden extra vakmensen gezocht. In totaal ligt de vraag in de regio rond de 70.000 technici en IT’ers. “Dat zijn niet alleen nieuwe mensen, maar ook vervanging van de collega’s die met pensioen gaan,” zegt Van Deelen.
De omvang van de opgave: 70.000 mensen
De regio Brainport staat voor één van de grootste arbeidsmarktuitdagingen van Nederland. Door dubbele vergrijzing en ontgroening daalt het beschikbare arbeidspotentieel, terwijl de technologische sector blijft groeien. “We hebben het over 70.000 mensen voor de komende tien jaar. Slechts 20.000 van hen komen via de reguliere uitstroom uit het onderwijs. Er blijft dus een tekort van 50.000 mensen,” legt Van Deelen uit. “En de helft daarvan is nodig voor de semicon-sector.”
Vijf maatregelen en Brainport Academy
Om die opgave aan te pakken, ontwikkelde Brainport Development samen met de regionale partners een strategische agenda voor talentontwikkeling: de Schaalsprong Talent. Vijf maatregelen vormen de kern van deze aanpak, met als fundament: een Leven Lang Ontwikkelen.
1. Verleiden van onbenut talent
De eerste maatregel is het activeren van mensen die nu nog ‘aan de kant staan’. Denk aan statushouders, werkzoekenden, vroegtijdig schoolverlaters en partners van internationals. “We gaan samen met partijen als Ergon en Senzer mensen begeleiden naar een baan in tech of IT. Maar dat moet wél met garanties vanuit het bedrijfsleven, anders leid je mensen op zonder uitzicht op werk,” zegt Van Deelen. “Omscholingstrajecten moeten passen bij échte vacatures.”
2. Meer instroom én minder uitval in technische opleidingen
Meer jongeren moeten kiezen voor techniek, en vooral: hun opleiding ook afmaken. “We zien dat de uitval nog steeds hoog is. Duizend studenten starten, maar lang niet iedereen haalt het eind. Daar liggen verschillende oorzaken aan ten grondslag, denk bijvoorbeeld aan een verkeerde studiekeuze,” aldus Van Deelen. Daarom investeert de regio in campagnes richting het voortgezet onderwijs, hybride leeromgevingen en flexibele leerpaden. Zo start binnenkort een mbo-klas met havo 4-leerlingen, komen er 60 beurzen per jaar bij de TU/e en worden er 100 individuele leerpaden ontwikkeld.
Ook investeren onderwijsinstellingen in extra docenten en betere voorzieningen. “De TU/e bouwt nieuwe labs en studentenhuisvesting om de instroom te kunnen laten groeien. Denk aan opleidingen als Mechanical Engineering, Electrical Engineering en Computer Science.”
3. Talent behouden voor de sector
Veel technici verlaten de sector alweer binnen vijf jaar. “Dat is zonde,” zegt Van Deelen. “We moeten zorgen dat mensen zich kunnen ontwikkelen binnen bedrijven, zich thuis voelen en perspectief zien.” Daarbij draait het niet alleen om goed werkgeverschap, maar ook om initiatieven als traineeships, jobrotatie en aandacht voor diversiteit en inclusie. “Je moet geen gouden kooi bouwen, maar wel zorgen dat mensen gemotiveerd blijven.Een mooi voorbeeldvan aandacht voor behoud van technici voor de sector is het nieuwe initiatief van Summa waarbij studenten na het afstuderen nog een jaar worden gevolgd en begeleid zodat ze echt goed binnen een bedrijf landen met als doel hen duurzaam te behouden voor de sector.”
4. Hogere arbeidsproductiviteit
Een opvallend punt: niet alleen méér mensen, maar ook slimmer werken. “Met digitalisering, robotisering en sociale innovatie kunnen we meer doen met dezelfde mensen,” stelt Van Deelen. Toch gebeurt dat nog te weinig. “In hoogconjunctuur is er geen tijd, in laagconjunctuur geen geld. Maar de urgentie stijgt. Op een gegeven moment zijn er écht geen mensen meer.”
Daarom worden bedrijven gestimuleerd om werkprocessen te herzien en gebruik te maken van technologieën als AI en autonome systemen. “Het gaat om investeren in de lange termijn, en dat begint met bewustwording.”
5. Internationaal talent aantrekken én vasthouden
Zelfs als al die maatregelen succesvol zijn, redt de regio het simpelweg niet zonder buitenlands talent. Bij bedrijven als ASML is al de helft van de medewerkers international. Toch staat de instroom onder druk, onder andere door politieke discussies over internationalisering. “We leggen de rode loper niet zomaar meer uit. We kijken nu gerichter: welke skills missen we écht, en in welke landen vinden we die?” vertelt Van Deelen. Indonesië, Spanje en Portugal worden bijvoorbeeld actief verkend.
Een voorbeeld van een concrete actie is de website Insidr, die internationale ouders wegwijs maakt in het Nederlandse onderwijssysteem. “Dat klinkt misschien klein, maar het maakt een groot verschil. Als kinderen niet goed landen op school, vertrekt een gezin alsnog.”
De Brainport Academy als fundament
Onder al deze maatregelen ligt het principe van Leven Lang Ontwikkelen. Daarvoor wordt de Brainport Academy opgericht: een netwerkorganisatie die vraag en aanbod op het gebied van bij- en omscholing bij elkaar brengt. “Er is geen fysiek gebouw, maar wel een gezamenlijke aanpak,” aldus Van Deelen. “Bijvoorbeeld: werkt iemand bij NXP en heeft hij over vijf jaar AI-kennis nodig, dan zorgen wij ervoor dat er nú passende scholing wordt ontwikkeld.”
En nu? Wat merken we op korte termijn?
De eerste effecten zijn al zichtbaar. Zo start er dit najaar een mbo-klas met havo 4-leerlingen, komt er een gezamlijke campagne met de 4TU en diverse HBO instellingen om internationale studenten aan te trekken, zijn er 100 modulaire leerpaden en verwachten we een instroomstijging van in totaal bijna 600 studenten in mbo, hbo en wo. De doorstroom naar jaar 2 moet met bijna 300 studenten groeien en er komen zo’n 350 extra afgestudeerden richting de semicon-arbeidsmarkt. “We monitoren het allemaal scherp, want we willen weten wat werkt,” zegt Van Deelen. “Maar de sleutel zit in samenwerking. Niemand kan dit alleen.”