{{ mediaArticle.articleTypeName }}
‘Het Muziekgebouw is tegenwoordig van ons allemaal’
De opmars van Eindhoven in de klassieke muziekwereld
Eindhoven, in 2019 nog op de één-en-twintigste (21) plek in Nederland in het aanbod van klassieke muziek, is tegenwoordig de indrukwekkende vierde (Atlas Nederlandse Gemeenten – VSCD) op de ranglijst. Het Muziekgebouw heeft mede dankzij de gelden van de Regio Deal een opmerkelijke transformatie ondergaan. Wat er is veranderd? Een gesprek met Edo Righini (algemeen directeur) en Jessica Dassen (projectleider Inclusie & Duurzaamheid).
De Regio Deal-gelden zijn bedoeld om de kwaliteit van leven, wonen en werken van inwoners en ondernemers te verhogen. Jullie schreven hier in 2021 een ontwikkelplan voor. Wat wilden jullie destijds bereiken?
Edo: ‘Het Muziekgebouw is al jaren een begrip in Eindhoven en omstreken. Maar het kon beter. We schreven een ontwikkelplan om meer mensen te bereiken, maar ook om hen met elkaar te verbinden. In een steeds verder gepolariseerde samenleving is het belangrijk dat we met elkaar in contact (blijven) komen. Welke rol kan het Muziekgebouw daarin spelen? Over die vraag hebben we met z’n allen veel nagedacht en gebrainstormd. Daarnaast wilden we een relevant muziekaanbod ontwikkelen, dat beter aansloot bij een breder publiek en bij de internationale Brainportgemeenschap.’
Vertel, wat waren de ideeën om die doelen te bereiken?
Edo: ‘Marketing en positionering verbeteren, bijvoorbeeld. Dat is de achilleshiel van zo’n beetje elke cultuurorganisatie. Creatieve mensen zijn veelal gericht op de kwaliteit, en wat minder op een verhaal vertellen en goed verkopen. Op dat vlak was nog veel te winnen. Welke aannames maakten we bijvoorbeeld, terwijl we ons ook op feiten zouden kunnen baseren? We gingen aan de slag met data-driven marketing. Welke mensen zitten bij ons binnen? Hoe oud zijn ze? Waar wonen ze? Zo bleven we weg bij het onderbuikgevoel, en maakten we keuzes op basis van data en feedback van onze bezoekers.’
Jessica: ‘We gingen ook aan de slag met een nieuwe programmering. We bedachten verfrissende formats zoals het BRIDGE Eindhoven Guitar Festival (i.s.m. Effenaar), waarmee we een jonger publiek bereiken. En, ook een hele belangrijke: we richten ons op toegankelijkheid en beleving. Hoe kunnen we groepen bereiken die eerder nog niet werden bereikt?’
En? Hoe hebben jullie dat aangepakt?
Jessica: ‘Ik ging letterlijk de stad in om met mensen in gesprek te gaan. Wie zijn de mensen die ons nog niet weten te vinden? Welke drempels ervaren zij? Wat kunnen we doen om die weg te halen? Wat vinden ze leuk? Wat doen wij nog niet in onze programmering, wat wel bij ons zou passen? Het eerste resultaat was een evenement georganiseerd met de Turkse gemeenschap. We boekten Sertab Erener, een Turkse zangeres. Ze trad in 2017 ook bij ons op, maar we verkochten destijds slechts 536 kaarten. Deze keer, in 2022, waren dat er ruim 1.600: drie keer zoveel. Er werd gedanst, er was lekker eten en kinderen konden zich vermaken.’
Edo: ‘In plaats van dat wij bepalen en zenden, is het tegenwoordig: wat willen jullie? Iemand zei laatst: jullie zijn van een filmregisseur in een cameraman veranderd. Dat is wel de kern van onze transformatie, we luisteren veel beter naar de behoeftes van ons (latente) publiek. We zijn meer dienend geworden.’
Jessica: ‘Door deze strategie zetten we tegelijkertijd in op community engagement. Een groep zoals de Turkse gemeenschap woonde natuurlijk al veel langer in onze regio. Maar ze ontmoetten elkaar op andere plekken dan in het Muziekgebouw. Wat ook leuk is: de meer reguliere bezoekers die ons al kenden, komen ook op zulke avonden af. Daarmee is het publiek dus veel groter en breder geworden: precies wat we voor ogen hebben als het gaat om mensen met elkaar verbinden.’
Als je een drempel verlaagt en iedereen is welkom, hoe bewaak je dan de kwaliteit en de merknaam die het Muziekgebouw al jaren heeft?
Edo: ‘Vanaf de jaren ‘70 kreeg naast kwaliteit ook het maatschappelijke belang een prominente positie binnen het cultuurbeleid. Oud-staatssecretaris Rick van der Ploeg benadrukte het belang van het beoordelen van culturele instellingen op basis van subsidie per bezoeker, hun positie binnen het culturele systeem en hun maatschappelijke impact. Bij het Muziekgebouw kijken we naar de artistieke kwaliteit op een brede manier, waarbij we gebruik maken van vier belangrijke gezichtspunten: de artiest (professionele en amateur), het publiek, het artistieke product zelf, en de maatschappij. Samen geven deze perspectieven ons een compleet beeld op basis waarvan we programmeren.’
Jessica: ‘Het publiek is veel diverser. Ik hoor het ook terug van musici. Bij onze voorstellingen wordt meer geklapt dan voorheen en niet alleen op het einde. Geweldig vind ik dat. Het geeft aan dat we een nieuwe doelgroep bereiken. Dat is voor ons een bevestiging dat ons bredere perspectief op artistieke kwaliteit en maatschappelijke impact zijn vruchten afwerpt. Het opent de deuren naar nieuwe mogelijkheden en verrijkt zowel ons als ons publiek.’
Hebben jullie ook een aanbod voor kinderen?
Jessica: ‘Zeker! We werken bijvoorbeeld samen met Warchild. Zij gaan de schoolklassen in en vertellen over vrijheid en de bevrijding van Eindhoven. De leerlingen maken vervolgens een tekening, die stuk voor stuk door een orkest worden bekeken en waarbij muziek wordt bedacht. Een week later komen alle kinderen hier en zien ze hoe hun tekening wordt omlijst met muziek. Zo bereiken we kinderen die hier nooit komen. Omdat papa en mama iets anders aan hun hoofd hebben, of omdat ze er de middelen niet voor hebben.’
Doen jullie nog meer voor inwoners van de Brainportregio die de middelen niet hebben om naar het Muziekgebouw te gaan?
Edo: ‘Ja, we willen ook de mensen bereiken voor wie een ticket normaal gesproken te duur is. Om deze ambitie waar te maken hebben we afgelopen jaar, ook dankzij de Regio Deal, veel stappen gezet. Van last minute tickets voor 10 euro voor studenten tot programma’s voor mensen met een lager inkomen waarvoor we met verschillende stichtingen optrekken. Voorbeelden hiervan zijn de samenwerkingen met Quiet 040, Stichting Ik Wil en Cultuur Inclusief. Ze bieden bijvoorbeeld waardebonnen aan om vier keer per jaar naar een zelfgekozen voorstelling te gaan, tegen een gratis of sterk gereduceerd tarief.
De afdeling Duurzaamheid en Inclusie heeft vorig jaarmeer dan 28.000 bezoekers bereikt, mede doordat we drempels konden verlagen.’
Wat heeft de Regio Deal jullie uiteindelijk opgeleverd?
Edo: ‘Heel wat! We zijn van plek éénentwintig naar plek vier gegaan in de ranglijst van Nederlandse steden met het grootste aanbod van klassieke muziek. We zijn namelijk ook meer klassieke muziek gaan programmeren, ons popmuziekaanbod is verbreed en de gemiddelde bezettingsgraad van de zaal is daarnaast gestegen van onder de 70 naar 84 procent. Daardoor is onze financiële positie enorm versterkt. Waar we voorheen een verlies draaiden, hebben we in 2022 en 2023 een ruime positieve exploitatie. De Regio Deal is dus een game changer geweest in het professionaliseren van onze organisatie. Van ‘een’ Muziekgebouw, zijn we in ‘ons’ Muziekgebouw veranderd. We zijn er voor de stad en hebben anno 2024 een brede aantrekkingskracht. Dat wordt de komende jaren alleen maar meer. De Brainportregio verandert razendsnel en wordt nog internationaler. Doordat we luisteren naar wat die inwoners willen, zijn wij als Muziekgebouw wendbaarder dan ooit.’
