‘We hebben extra veel aandacht voor emoties’
De Brainportregio wordt steeds internationaler. Dat biedt kansen, maar vraagt ook iets van kinderopvanglocaties en het basis-, voorgezet- en speciaal onderwijs. Daarom werken overheden, het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen samen aan het waarmaken van dezelfde ambitie: in 2027 is de regio zo ingericht dat ze kan inspelen op de steeds fluctuerende instroom van internationale kinderen. Hoe we dat doen, en waar kansen en uitdagingen liggen? Daarover vertellen pedagogisch medewerkers, leraren, bestuurders en beleidsmakers. Deze keer: Paul Nijhof, coördinator nieuwkomersonderwijs, leerkracht en ambulant begeleider bij Kindcentrum Mozaïek in Helmond.
Blij, kalm, in de war, verdrietig… Bij binnenkomst in een van de klaslokalen vallen de glazen potjes waarop deze (en meer) emoties staan meteen op. ‘Onze leerlingen geven iedere ochtend aan hoe zij zich voelen, door een stokje in het voor hen passende potje te plaatsen’, legt Paul uit. Die aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling is op iedere school belangrijk, maar zeker bij de nieuwkomersklassen van Kindcentrum Mozaïek, waaraan Paul lesgeeft. Deze kinderen leren in gemiddeld één jaar de basis van de Nederlandse taal, waarna ze doorstromen naar het reguliere onderwijs. ‘Meer dan de helft van onze leerlingen is vluchteling. Zij hebben nare dingen meegemaakt. Vertrouwen en veiligheid staan hier dan ook voorop.’
Oorlog komt dichtbij
Om die reden is Kindcentrum Mozaïek een traumasensitieve school. ‘Alle collega’s hebben zich verdiept in wat trauma is, hoe dit werkt in je brein, op welke signalen je moet letten en hoe je traumasensitief kunt handelen.’ Aandacht voor emoties – bijvoorbeeld via de glazen potten – is een belangrijk onderdeel hiervan. ‘Een tijdje terug stopte een Oekraïense leerling haar stokje in het potje ‘verdrietig’. De reden? De wifi in de opvang waar ze woont werkte al het hele weekend niet. De volgende dag stopte ze haar stokje in hetzelfde potje. In eerste instantie dacht ik dat het nog steeds de wifi was, maar al snel viel op dat ze ander gedrag vertoonde. Ze schommelde op haar stoel en leek afwezig te zijn. Toen ik het gesprek met haar aanging, bleek dat haar opa in Oekraïne uit de lucht geschoten was. Ik zorgde uiteraard meteen voor de juiste hulp van een Oekraïense collega. Ondertussen leefde ik met haar mee. Zo komt de oorlog in je klas heel dichtbij.’
Aandacht voor het thuisland
Hoewel in de nieuwkomersklassen veel Oekraïense kinderen zitten, komen de leerlingen ook uit bijvoorbeeld Syrië, Somalië, Turkije, Polen, Marokko en China. Een wereldkaart in het klaslokaal laat dat duidelijk zien. ‘Aan het begin van het schooljaar plaatsen de leerlingen een tekening van zichzelf bij het land waar ze vandaan komen. Dat leidt tot mooie gesprekken, waarin kinderen vaak trots vertellen over hun afkomst.’ Aandacht voor het thuisland en de thuistaal vindt Paul dan ook belangrijk. ‘We geven leerlingen mee dat we allemaal verschillend zijn, maar ook gelijk. We leren van elkaars culturele achtergronden.’ Er is óók aandacht voor de Nederlandse cultuur. ‘Het komt weleens voor dat een jongen niet naast een meisje wil zitten, omdat ze dat vanuit hun eigen cultuur niet gewend zijn. We leren leerlingen dan stapje voor stapje dat dit in Nederland wél de norm is. Vanuit vertrouwen gaan we van een verschillend naar een gezamenlijk referentiekader.’
Medewerkers met verschillende achtergronden
Verschillende leerlingen vraagt ook om een divers team, vindt Paul. ‘Daarom hebben we medewerkers en vrijwilligers die onder andere Spaans, Arabisch, Pools, Oekraïens en Russisch spreken. Zij kunnen in de moedertaal van de leerling lesstof uitleggen, maar ook een brug slaan tussen verschillende culturen.’ Die brugfunctie beperkt zich niet tot de klas. Ook richting ouders speelt de school een belangrijke rol in het overbruggen van verschillen en het uitleggen van het Nederlandse (school)systeem. ‘Dat we op school veel aandacht hebben voor emoties is soms even wennen. In andere landen draait het vooral om kennis. Dat leggen we uit. Net zoals we praten over zaken als de GGD, sportverenigingen en het aanvragen van hulp.’ Die steun is soms heel praktisch: zo helpt de school met een boodschappenkaart, waarmee gezinnen voor 11 euro per week boodschappen kunnen doen. ‘Het draait hier om meer dan het bieden van onderwijs.’
Reuzestappen in ontwikkeling
Kindcentrum Mozaïek kent dus veel mooie initiatieven, maar de school kan volgens Paul wel iets gebruiken om het nóg beter te doen. ‘Meer collega’s’, vat hij kort samen. ‘De werkdruk is hoog, zoals overal in het onderwijs. Daarom is het belangrijk dat we elkaar blijven zien en horen.’ Elke ochtend doet Paul een incheckrondje om te voelen wat er speelt, en na school is er dagelijks een koffiemoment om verhalen te delen. ‘Wat neem je mee naar huis, en wat juist mee naar school? Gezien worden in dat gevoel is vaak al genoeg.’ Bovendien, benadrukt hij, is het werk ook enorm dankbaar. ‘Ouders vertellen dat hun kind hier gezien wordt en je ziet leerlingen reuzestappen maken in hun (taal)ontwikkeling. Werken met deze doelgroep geeft veel energie.’
Regionale Uitvoeringsagenda Internationalisering Onderwijs
Dit artikel is onderdeel van een reeks interviews met bestuurders en professionals uit de kinderopvang en het onderwijs. Zij vertellen over wat internationalisering van het onderwijs voor hen betekent en hoe zij werken aan de Regionale Uitvoeringsagenda.
Deze agenda gaat over de kansen die internationalisering van de Brainportregio biedt, maar gaat ook in op de druk die dit met zich meebrengt voor de kinderopvang en het funderend onderwijs. Samen werken we aan een passend en flexibel onderwijsaanbod voor de verschillende doelgroepen, en aan fysieke onderwijsvoorzieningen. We zorgen ervoor dat alle kinderen zich welkom voelen in de Brainportregio én dat alle kinderen de kansen die onze regio biedt optimaal kunnen benutten.
De agenda kun je hier downloaden. Voor meer informatie neem je contact op met Mieke Zijlstra, programmamanager, m.zijlstra@brainportdevelopment.nl