‘Door culturele diversiteit zichtbaar te maken, zeggen we eigenlijk: we zien je’
De Brainportregio wordt steeds internationaler. Dat biedt kansen, maar vraagt ook iets van kinderopvanglocaties en het basis-, voorgezet- en speciaal onderwijs. Daarom werken overheden, het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen samen aan het waarmaken van dezelfde ambitie: in 2027 is de regio zo ingericht dat ze kan inspelen op de steeds fluctuerende instroom van internationale kinderen. Hoe we dat doen, en waar kansen en uitdagingen liggen? Daarover vertellen pedagogisch medewerkers, leraren, bestuurders en beleidsmakers. Deze keer: Monique van Sprang, intern begeleider, taalcoördinator en burgerschapscoördinator bij MBS Eindhoven (speciaal onderwijs voor leerlingen van 4 tot 12 jaar).
In de hal van MBS Eindhoven, locatie Leuvenlaan, komt het wereldburgerschap je tegemoet: er hangen getekende poppetjes met verschillende huidskleuren, vlaggen uit diverse landen én een grote wereldbol. ‘Binnen ons speciaal onderwijs zitten leerlingen met in totaal 34 verschillende nationaliteiten’, vertelt Monique. ‘Het is belangrijk om die culturele diversiteit zichtbaar, voelbaar en herkenbaar te maken. Zo zeggen we eigenlijk: we zien jou.’ Dat blijkt ook wel uit een voorbeeld dat ze schetst: ‘Een van onze leerlingen kwam de school binnen en riep enthousiast: ‘Ha, dat is mijn vlag, die van Curaçao!’. Hij voelde zich zó trots. Van zulke lachende gezichten krijg ik energie.’
Zoektocht
De laatste jaren groeide het aantal kinderen met een internationale achtergrond op de Eindhovense school voor speciaal onderwijs flink. ‘We begonnen hier ooit met vijf klassen, nu zijn dat er twaalf. Internationalisering is daar een belangrijke oorzaak van.’ Een deel van die internationale kinderen krijgt bij MBS Eindhoven het Nederlands moeilijk onder de knie. ‘Wat de reden daarvan is, kan een hele zoektocht zijn. Soms zit er een aanvullende stoornis achter, zoals autisme, maar iemands verleden kan ook een rol spelen. Zo heeft een deel van de Oekraïense kinderen door hun onderwijssysteem nog weinig onderwijs gehad. Kinderen gaan er pas vanaf zeven jaar naar school en zijn gevlucht voor de oorlog. Dan kan de taalontwikkeling achterlopen of blokkeren vanwege een trauma.’
Verbinding met ouders
Volgens Monique is het daarom belangrijk het gesprek met de ouder(s) aan te gaan. ‘De verbinding met hen opzoeken, is cruciaal. Daarom zijn we dit schooljaar begonnen met startgesprekken. Tijdens zo’n informele afspraak leert de leerkracht, met de onderwijsassistent en leerkrachtondersteuner, de ouders beter kennen, en andersom. Door cultuurverschillen weten sommige ouders niet precies wat voor soort school we zijn. Soms is er ook schaamte of angst, omdat hun kind op het speciaal onderwijs zit. Juist dan is het belangrijk om een vertrouwensband op te bouwen. Als er eenmaal écht contact is, ontstaat er ruimte voor een diepere laag.’
Westerse bril afzetten
Monique en haar collega’s merken de cultuurverschillen dus in gesprekken met ouders, maar uiteraard ook in het klaslokaal. ‘Zo deelde een leerling pas haar lunch uit aan anderen. Dat was zij van huis uit gewend. Het is dan de kunst van de leerkracht om daar een mooi gesprek over te voeren en zijn of haar westerse bril even af te zetten. Diversiteit is hier de norm, hoe je daarmee omgaat is de uitdaging. Daarom trainen we alle medewerkers ook op cultuurbewustzijn, diversiteitsensitief en traumasensitief werken.’ Bovendien is in de schoolbibliotheek een flinke meertalige collectie te vinden, zodat leerlingen ook boeken uit hun thuistaal kunnen lezen.
Middelbare scholier als taalmaatje
Volgens Monique zet haar speciaal onderwijs-afdeling dus al mooie stappen, maar wensen voor de toekomst heeft ze ook. ‘Zo kunnen we onze ouderbetrokkenheid nóg meer versterken. Daarom starten we binnenkort met de training Ouderparticipatie Anderstaligen. Internationale ouders leren op onze school de basis van het Nederlands door het onder andere over schoolgerelateerde onderwerpen te hebben.’ Daarnaast onderzoekt MBS Eindhoven een samenwerking met het Stedelijk College. ‘Hoe mooi zou het zijn als middelbare scholieren een taalmaatje zijn voor onze leerlingen? Zeker als ze dezelfde culturele achtergrond of thuistaal hebben.’ Tot slot wil Monique nog meer halen uit het ‘lerend netwerk meertaligheid en diversiteit SO/VSO’, waar zij een van de initiatiefnemers van is. ‘Vijf scholen die speciaal onderwijs bieden in de Brainportregio komen ongeveer vijf keer per jaar samen. Dan delen we kennis, bespreken we casussen en pionieren we met elkaar op het gebied van internationalisering van het onderwijs. Op die samenwerking ben ik heel trots.’
Regionale Uitvoeringsagenda Internationalisering Onderwijs
Dit artikel is onderdeel van een reeks interviews met bestuurders en professionals uit de kinderopvang en het onderwijs. Zij vertellen over wat internationalisering van het onderwijs voor hen betekent en hoe zij werken aan de Regionale Uitvoeringsagenda.
Deze agenda gaat over de kansen die internationalisering van de Brainportregio biedt, maar gaat ook in op de druk die dit met zich meebrengt voor de kinderopvang en het funderend onderwijs. Samen werken we aan een passend en flexibel onderwijsaanbod voor de verschillende doelgroepen, en aan fysieke onderwijsvoorzieningen. We zorgen ervoor dat alle kinderen zich welkom voelen in de Brainportregio én dat alle kinderen de kansen die onze regio biedt optimaal kunnen benutten.
De agenda kun je hier downloaden. Voor meer informatie neem je contact op met Mieke Zijlstra, programmamanager, m.zijlstra@brainportdevelopment.