Nieuws
De leraren van de toekomst maken het verschil
Conferentie Grenzeloos Goed Samen Opleiden
De afgelopen jaren hebben lerarenopleidingen en schoolbesturen in de Brainportregio intensief samengewerkt om de leraren van de toekomst, schoolopleiders en werkplekbegeleiders voor te bereiden op leren lesgeven in steeds internationaler wordende schoolklassen. Op donderdag 8 mei kwamen leraren, opleiders en onderzoekers bijeen op de conferentie Grenzeloos Goed Samen Opleiden, op het Stedelijk College in Eindhoven. Ze werden bijgepraat over onderzoeksresultaten en volgden workshops.
De schoolklassen in de Brainportregio worden steeds diverser. Op alle scholen, of het nu basisonderwijs, voortgezet onderwijs of mbo is, zitten steeds meer kinderen met een andere moedertaal en een andere cultuur dan de Nederlandse. Dat vraagt creativiteit en kennis van de onderwijsprofessionals. De onderlinge samenwerking van de afgelopen jaren werpt volop vruchten af, bleek op de conferentie.
Lessen ontwerpen
De belangrijkste conclusie? De leraren van de toekomst gaan écht het verschil maken. Rutger van de Sande, lector bij Fontys kenniscentrum YES: ‘Interculturele competenties gaan vanaf dit jaar deel uitmaken van het curriculum. De leraren in spe kunnen lessen ontwerpen die passen bij wat de kinderen in hun klas nodig hebben.’ Een andere belangrijke conclusie was dat ook ervaren docenten nooit klaar zijn met leren. Dennis Witsiers van Brainport Development legt uit: ‘De wereld verandert tegenwoordig sneller dan ooit. En dus is het belangrijk dat er meer aandacht is voor samen opleiden én leven lang ontwikkelen. Scholen en opleidingen leiden tegenwoordig steeds meer samen op, en daar profiteert iedereen van.’
Reinout Heydra, projectleider en docent aardrijskunde aan de Fontys lerarenopleiding voegt toe: ‘Het gaat om het aanleren van de juiste mindset. Als onderwijsprofessional wil je alle leerlingen bereiken en tot hun recht laten komen. We hebben het hier op dit congres over meertaligheid, maar je kunt dit veel breder trekken. Leraren hebben ook neurodiverse leerlingen in hun klas, of kinderen die niet uit hun eigen hoogopgeleide bubbel komen. Ook dan moet je nadenken: hoe bereik ik deze leerlingen het beste? Je kijkt naar je klas: wat hebben zij nodig om goed te kunnen leren? Dát willen we onze studenten leren.’
Werkplaatsen
De Regio Deal was een belangrijke stimulans voor het internationaliseren van de lerarenopleiders. Er werden bijvoorbeeld werkplaatsen opgezet, waarbij ervaren leraren, opleiders en studenten van elkaar konden leren. Reinout: ‘De afgelopen jaren zijn veel zaadjes geplant. De ontwikkelingen gaan door, zie het als een inktvlek die zich steeds verspreidt. Daar mogen we best trots op zijn.’ Bij de start van de conferentie wijst Saskia Heunks, programmaleider bij Trion Opleidingsscholen, trots op alle partners die samen werken aan de internationalisering van het onderwijs in de Brainportregio: naast Brainport en Trion zijn dat AOS Zuid-Brabant, hogescholen Fontys en De Kempel, de lerarenopleiding van de TU/e, Summa en schoolbesturen Salto en SKPO. ‘We hebben zoveel logo’s, het past bijna niet meer op een powerpoint. We zijn de afgelopen jaren echt een grote lerende regio geworden.’ Ze vertelt dat er veel is bereikt. ‘Er is bijvoorbeeld een praktisch bruikbare tool ontwikkeld die helpt om zelf lessen te ontwerpen. Maar ook de warme overdracht tussen het primair en voortgezet onderwijs is sterk verbeterd.’
Nieuwe perspectieven
Voor de bezoekers van de conferentie begonnen aan hun workshops, worden ze eerst bijgepraat door Joana Duarte en Catherine van Beuningen, die onderzoek doen naar taalbewust lesgeven. ‘Jullie zijn voorlopers’, vertellen ze de aanwezigen. De kern van hun verhaal: meertaligheid is iets positiefs. Als leraren de verschillende talen van de kinderen in hun klas goed benutten, lijdt de ontwikkeling van hun Nederlands daar niet onder. Sterker nog: dan ontwikkelen ze zich cognitief en sociaal-emotioneel veel beter. ‘Die meertalige kennis geeft nieuwe perspectieven in de klas.’ Er zijn allerlei werkvormen die daarvoor gebruikt kunnen worden, van de dagen van de week in alle talen van de klas op een poster (in het basisonderwijs) tot het gebruik van bronnen in de originele taal bij het vak geschiedenis in het VO. De workshop ‘Meertalige lessen in het vmbo’, van onderzoeker Niklas Abel en docent Nederlands Mara Rooijmans, sluit daar vervolgens perfect op aan. Mara helpt Niklas bij zijn onderzoek. Ze heeft het afgelopen schooljaar allerlei meertalige lessen gegeven in mavo-2, een heel diverse groep. ‘Je ziet ze groeien!’, is haar ervaring. Ze gebruikt bijvoorbeeld woorden uit de talen van ‘haar’ kinderen in een tekst over economie. ‘Ze waren opeens veel meer betrokken bij de tekst.’
Je verdiepen in anderen
Je verdiepen in andere mensen is essentieel als we elkaar in deze steeds internationalere wereld willen blijven verstaan, vindt Sjef Hendrikx van International School Eindhoven. In zijn workshop ‘Brainport Boekenplank’ kunnen bezoekers geen boeken, maar mensen ‘lenen’ om een gesprek met hen te voeren. Alle ‘boeken’ zijn ouders van meertalige internationale leerlingen. Zo kunnen deelnemers andere levensverhalen en perspectieven ontdekken. ‘Ik heb het idee geleend van de Living Library. Als je het faciliteert, blijken mensen zo makkelijk contact te leggen.’
Er is nog een andere manier om te profiteren van meer diversiteit in het klaslokaal: internationals als zij-instromers voor de klas. Er zijn verschillende initiatieven om bijvoorbeeld spouses (partners van internationals die hier zijn komen werken), maar ook Oekraïense vluchtelingen en statushouders als leraar te laten werken. ‘We kampen met een enorm lerarentekort, en er zijn een aantal succesvolle voorbeelden. Maar het is zeker niet eenvoudig. Hoe goed mensen ook zijn opgeleid, de Nederlandse taal én de cultuur blijken vaak struikelblokken te zijn’, legt Roelof Jan Lutken, projectleider en docent op het Frits Philips, uit. Toch zijn er zeker mogelijkheden om dit enorme potentieel te benutten, dankzij Wereldburgers voor de klas en het Bridge Pathway Program. Roelof Jan geeft de deelnemers aan de workshop, afkomstig van verschillende scholen, tips hoe ze deze zij-instromers kunnen binnenhalen, financieren en begeleiden.
Leergemeenschap
Rutger van de Sande heeft de bezoekers dan al verteld dat onderwijs nooit ‘af is. ‘We werken aan een leergemeenschap waarbij we kennis kunnen delen en regionaal samenwerken in de onderwijsketen.’ Hij is optimistisch over wat er bereikt kan worden. ‘Samenwerken zit in het Brainport-DNA.’
Meer weten? Trion deelt op de eigen website microlearns en webinars.
