De geschiedenis van Brainport Eindhoven
Meer dan 125 jaar geleden legden Philips en DAF een ijzersterke basis voor wat vandaag Brainport Eindhoven heet: een innovatieve en veerkrachtige toptechnologieregio, waar samenwerken in het DNA zit. Dat is niet van vandaag op morgen ontstaan.
In de Brainportregio spelen we op wereldklasse niveau als het gaat om de technologie van de toekomst. Maar hoe begon het eigenlijk? Natuurlijk speelden bedrijven als Philips en DAF een belangrijke rol. Zij bedachten en verkochten slimme producten en trokken daarmee ook andere slimme bedrijven aan. Daarnaast ontstonden er zogeheten spin-offs: bedrijven die voortkwamen uit deze twee founding fathers.
Samenwerking
Maar het succes van de regio zit dieper. Je zou kunnen stellen dat het economische succes is geworteld in een maatschappij waar samenwerking heel gewoon of zelfs noodzakelijk was. Zuidoost-Brabant was voor de industriële revolutie een arm gebied. Bewoners staken de koppen bij elkaar om verder te komen. Coöperaties als de vroegere Boerenleenbank en Campina hielpen de boeren vooruit. Maar ook op allerlei andere manieren hielpen mensen elkaar als dat nodig was.
Dat Philips juist in dit gebied, waar mensen altijd al oog hadden voor elkaar, meer werd dan een bedrijf, is dus niet zo gek. Het was vanzelfsprekend dat Philips oog had voor de hele maatschappij en ook zorgde voor huisvesting, winkels en verzekeringen. Omdat er veel personeel nodig was, keek het bedrijf al snel over de stadsgrenzen.
Peel, Drenthe, Spanje
Veel boerenjongens en -meisjes gingen aan de slag bij Philips. Niet alleen uit de Peel en de Kempen, maar ook uit Drenthe en – later - uit Spanje, Italië, Turkije en heel veel andere landen. Ter illustratie: de bevolking van de regio groeide tussen 1960 en 1970 met ruim 24 procent.
Die groei zorgde ook voor nieuwe voorzieningen, zoals het NatLab van Philips. Op deze voorloper van de Technische Hogeschool Eindhoven (1956), die later de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) werd, werkten beroemde onderzoekers aan innovaties van de toekomst.
Crisis in jaren '90 vraagt om samenwerking
Toen de economische vooruitgang in de jaren negentig stilviel, werd de veerkracht van de regio op de proef gesteld. Philips moest wereldwijd 55.000 mensen ontslaan, waarvan maar liefst 8.000 in onze regio. Ook ging DAF failliet, en moest voor zijn doorstart 2.000 van zijn 5.000 werknemers laten gaan. Ook veel toeleveranciers werden in die val meegesleept. Overheden, bedrijven en onderwijsinstellingen sloegen de handen ineen, onder het motto: ‘Dit kan niemand in z’n eentje oplossen.’
Triple helix als heilige graal
Meer dan ooit kwam de nadruk te liggen op ontwikkeling, ook wel development genoemd. Niet vasthouden aan ouderwetse maakindustrie, maar slimme nieuwe dingen ontwikkelen. Overheden hielpen met (financiële) steun, onderwijsinstellingen leverden onderzoekers en goed opgeleid personeel. Deze ‘triple helix-gedachte’ bleek de heilige graal te zijn. De intensieve samenwerking en kennisdeling zorgden ervoor dat innovatie een enorme vaart kreeg, en binnen enkele jaren tijd bloeide de economie weer.
Op de plek waar voorheen het Philips Natlab zat, werd de High Tech Campus Eindhoven geboren, op een bedrijventerrein in Helmond ontstond de Automotive Campus en start-ups werden wereldspelers. Philips en DAF deelden voortaan het podium met ASML, VDL, NXP en talloze andere grote en kleine bedrijven. Het Evoluon werd Next Nature Museum, en op de borst van de Philips Sport Vereniging (PSV) prijkt nu Metropoolregio Brainport Eindhoven.
Regio in ontwikkeling
De regio groeit, ook qua bevolking. Dat geeft Brainport Eindhoven nieuwe energie, maar de groei van het aantal inwoners zorgt ook voor uitdagingen, net als jaren geleden. Bijvoorbeeld druk op de zorg, grote verkeersdrukte en krapte op de huizenmarkt. In lijn met de uitgangspunten van Brainport Eindhoven gaan de samenwerkende partijen hiermee aan de slag. We blijven naar elkaar omkijken. Daarmee zetten we de traditie van Philips voort.
Tijdlijn
1891 Oprichting Philips' Gloeilampenfabriek. Eerste helft 20e eeuw: Philips groeit als kool, en Eindhoven dus ook.
1928 Oprichting van DAF. Begon als aanhangwagenfabrikant, uitgegroeid tot producent van vrachtwagens.
1953 Oprichting 'Metalindustrie en Constructiewerkplaats P. van der Leegte (voorloper van de VDL-Groep)
1956 Oprichting TH (Technische Hogeschool)
1982 Oprichting Regionaal Economische Dienst Eindhoven (latere NV REDE) de regionaal economische dienst voor Eindhoven
1984 Oprichting ASML door Philips en ASMI
1984 Wet gemeenschappelijke regelingen van waaruit later het samenwerkingsverband Regio Eindhoven, het latere Metropoolregio Eindhoven, ontstond
1986 ASML levert eerste wafer-stepper (PAS 2500) aan Philips
1990-1996 Operatie Centurion, sanering en ontslag 55.000 mensen ontslagen bij Philips
1993 DAF failliet, doorstart in hetzelfde jaar, 2.000 van de 5.000 banen verloren;
1994 Economisch Stimuleringsprogramma Regio Eindhoven (STIMULUS I): de regio Zuidoost-Brabant krijgt de Europese doelstelling-2 status van 'Regio in industrieel verval'. De SRE-regio organiseert het Regiofonds (Bijdrage van Hfl. 11,50 per inwoner). Drie STIMULUS-programma's volgen elkaar op totdat de Europese bijdrage wordt beëindigd in 2008.
1995 Start triple helix samenwerking. De Eindhovense burgemeester Welschen, Kamer van Koophandel-voorzitter Theo Hurks en Henk de Wilt, collegevoorzitter TU/e, slaan de handen ineen om de crisis te bestrijden.
1996 TNO Industrie vestigt zich in de regio Eindhoven.
1996 Eerst (bekende) gebruik van de term 'Brainport' door Wim Kok in een interview met de Volkskrant.
1998 Hoofdkantoor Philips Electronics verhuist naar Amsterdam.
1998 Oprichting High Tech Campus. Oorspronkelijk als opvolger van het Philips NatLab, later opengesteld voor andere bedrijven en onderzoeksinstituten.
2000 Regio Eindhoven aangewezen als 'Kenniswijk' door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat: aanleg van glasvezel en gebruik nieuwe internetdiensten.
2002 Start Horizon-programma met 19 projecten, projectbureau door NV REDE.
2003 TNO Vehil-lab (veiligheid in automotive) verhuist naar Helmond.
2005 Oprichting Stichting Brainport
2005 Strategisch actieprogramma Brainport Navigator 2006-2013, Lissabon voorbij! ziet het licht als leidraad voor de activiteiten van stichting Brainport.
2006 Oprichting Brainport Operations BV, triple helix-aangestuurde ontwikkelingsmaatschappij van de stichting Brainport.
2008 Wereldwijde financiële crisis.
2010 Fusie Brainport Operations BV en NV Rede tot Brainport Development NV
2011 Eindhoven krijgt van het Intelligent Community Forum de titel ‘Slimste regio ter wereld’.
2016 Brainport Eindhoven krijgt officiële status Mainport (net zoals de haven van Rotterdam en Schiphol), vanwege de cruciale rol in de technologische en economische ontwikkeling van Nederland.
2018 Regio Deal: 130 miljoen Rijksmiddelen en 230 miljoen cofinanciering uit de regio (overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven) voor versterken innovatie, talent en regionale voorzieningen.
2019 Brainport Eindhoven wordt shirtsponsor van PSV. Start partnership Brainport en PSV waarbij vijf private partijen investeren onder de vlag van Brainport Eindhoven om de regio verder te versterken.
2022 Toekenning middelen Nationaal Groeifonds voor PhotonDelta, het ecosysteem van fotonische chiptechnologie.
2022 MIRT: 1,6 miljard voor infrastructuur waarvan 2/3 van het Rijk en 1/3 vanuit de regio (provincie, gemeenten en bedrijfsleven).
2023 Toekenning middelen Nationaal Groeifonds voor Batterijtechnologie (Materials Independence & Circular Battery Technology – NL) en Laadinfrastructuur (Charging Energy Hubs).
2024 Project Beethoven: 2,51 miljard investering (1,73 miljard Rijk en 778 miljoen regio) in sterk ondernemingsklimaat voor microchipsector Brainport Eindhoven voor woningbouw, mobiliteit en talentontwikkeling.
2024 Oprichting vereniging Brainport voor Elkaar: een vereniging van bedrijven, overheden en organisaties om maatschappelijke vraagstukken op te lossen.