Onderwijsmanager Ter AA ziet uitdaging in semicon-sector vooral als kans

Een groot deel van de toenemende vraag naar arbeidskrachten in de semicon-sector moet worden ingevuld door het mbo. Op Ter AA in Helmond zijn ze zich daarvan bewust. ‘Maar ik houd wel van een uitdaging. Daarnaast zie ik het vooral ook als kans om ons onderwijs nóg beter af te stemmen op de vraag uit de markt.’ Dat stelt Ton Westerveld, senior opleidingsmanager bij Ter AA en programmamanager van het Beethoven-project. Hij vertelt bevlogen welke stappen de mbo-onderwijsinstelling op dit moment onderneemt om techniekonderwijs nóg meer op de kaart te zetten en hoe Ter AA een bijdrage wil leveren aan de toenemende vraag naar arbeidskrachten. 

Een traditionele onderwijsman is Ton niet, vindt hijzelf. ‘Maar ik ben wel altijd bezig geweest met de ontwikkeling van mensen. Bijvoorbeeld toen ik werkte in het gevangeniswezen en ook bij de NS. In mijn rol als onderwijsmanager bij Ter AA houd ik me vandaag de dag bezig met vragen als: hoe zorgen we dat ons onderwijs aansluit op vragen die mensen uit het werkveld hebben? De focus ligt op dit moment op bedrijven uit de semiconsector. Het geeft me energie dat we in korte tijd samen al zoveel hebben kunnen realiseren.’ 

De vraag naar technisch talent voor de semicon-sector is groot. En die vraag gaat de komende jaren alleen maar toenemen. ‘Het is aan mij en aan mijn collega’s om een manier te vinden om voldoende startbekwame professionals af te leveren.’ Dat doet de onderwijsinstelling dus door actief de samenwerking op te zoeken met het bedrijfsleven. ‘Om goed te weten welke skills we onze studenten mee moeten geven, maar ook om samen na te denken hoe we de opleidingen nóg interessanter maken. Zo kunnen we de instroom verhogen.’ 

Cleanroom 

Een van de zaken die naar voren kwam uit gesprekken met technische bedrijven uit de regio: een eigen cleanroom voor de mbo-instelling. ‘Zo’n beetje alle toeleveranciers in de semiconsector hebben eigen cleanrooms. Tot op heden moesten zij die deels vrijhouden om onze studenten op te leiden. Met een eigen cleanroom zou dat probleem opgelost zijn. Daarnaast biedt het ruimte om met onze studenten te experimenteren, zoals dat in het onderwijs thuishoort.’ Slechts in een halfjaar tijd is het idee werkelijkheid geworden. Half oktober werd de ruimte feestelijk geopend door Europees commissaris Roxana Mînzatu. Ton is er zichtbaar trots op: ‘Het mooie is dat er naast studenten van Ter AA ook andere onderwijsinstellingen en bedrijven gebruik van kunnen maken. Om bijvoorbeeld iets nieuws te proberen, zonder het eigen productieproces te verstoren.’ Daar zat wel één voorwaarde aan: ‘Bedrijven mogen gebruik maken van de cleanroom als ze er onze studenten bij betrekken. Zij zijn immers hun toekomstige werknemers.’ 

Kiezen wat je kent 

De opleidingsmanager hoopt door de aangehaalde banden met het regionale bedrijven én met de komst van de cleanroom dat er meer studenten gaan kiezen voor een technische mbo-opleiding. ‘We hebben een inhaalslag te maken. Landelijk gezien kiest 1 op de 5 studenten voor een technische opleiding, terwijl dat hier in de regio slechts 1 op de 6 à 7 is. En dat is best bijzonder, want juist hier in Helmond-de Peel vind je veel toeleveranciers van de semicon-sector.’ Ton kan meerdere oorzaken aanwijzen voor deze cijfers. ‘Op dit moment vragen wij aan kinderen: wat wil je later worden? De vraag is of we dat vol moeten houden. Want kinderen kiezen iets wat ze kennen, een vakgebied waarmee ze eerder in aanraking zijn gekomen. Dat gebeurt nu nog niet voldoende als het gaat om de drie grootste sectoren in deze regio: bouw, zorg en techniek.’  

Verbinding met ICT 

De grote misconceptie zit volgens Ton dan ook in de associatie met het woord ‘techniek’. ‘Op het voortgezet onderwijs is dat vak vaak ingericht op beroepen als elektricien, loodgier of in de bouw. Dus we vissen vaak in de vijver van mensen die met hun handen willen werken. Maar laten we breder vissen, in de vijver van ICT bijvoorbeeld. Want tegenwoordig zijn verspaners complete programmeurs, en het gros van lassers moet goed met robots kunnen werken. Laten we die uitstroom vanuit het voortgezet onderwijs meer richten op programmeren, want juist die mensen hebben we nodig.’ 

Bredere doelgroep 

Maar dat kan voor lastige situaties zorgen. Ton: ‘Als je meer studenten wil opleiden voor de microchipsector, dan gaat dat ten koste van andere opleidingen. Want demografisch gezien neemt het aantal studenten af.’ Daarom richt Ter AA zich niet alleen op uitstromers en zij-instromers, maar ook op partners van kenniswerkers (spouses) en statushouders. ‘Daar zit nog veel potentieel. Wel vraagt het om een andere benadering: je moet breder kijken. Als we uitgaan van kansen in plaats van beperkingen, weet ik zeker dat we veel potentiële medewerkers voor de sector uit deze internationale doelgroep kunnen halen.’ 

Kansen in Brainportregio 

Volgens Ton is daarvoor nog wel een belangrijke rol weggelegd voor de politiek. ‘Het aantrekken van buitenlands talent ligt gevoelig. En dat snap ik ook wel. Kijk bijvoorbeeld naar de druk op de woningmarkt. Aan de andere kant: zonder al dat internationaal talent gaat het ons niet lukken om al die banen in te vullen. En laten we eerlijk zijn: we hebben met een bedrijf als ASML en al die honderden toeleveranciers goud in handen als Brainportregio.’  

Ondertussen wacht Ter AA niet af en neemt het zelf het initiatief. Zo onderzoekt Ton of het mogelijk is om een dubbele diplomering of een crossover te realiseren voor lasersnijders of verspaners mét ICT-vaardigheden. Ook wil hij de samenwerking met vmbo-scholen intensiveren. ‘Leerlingen komen naar ons mbo toe en bezoeken techbedrijven. Zo komen ze in aanraking met techniek en krijgen ze een realistisch beeld van wat het vakgebied tegenwoordig inhoudt. En gaat de semicon-sector meer leven bij deze groep potentiële studenten.’