“Meertaligheid kun je zien als een troefkaart die niet op zak mag blijven”
Dat is de boodschap van Anne van Buul, taalexpert bij Hogeschool de Kempel, tijdens de lezing “Een krachtige taalleeromgeving op school” van 12 mei. Op inspirerende wijze heeft Anne samen met twee leerkrachten van Kindcentrum Rijpelberg (locatie De Straap) de zeventig deelnemers meer verteld over het toestaan, waarderen en benutten van thuistalen op school. Na afloop van de lezing konden de deelnemers onder het genot van een hapje en een drankje napraten tijdens de Borrel met Internationale Noot. Bibliotheek Helmond-Peel was ook aanwezig om hun anderstalige boekencollectie te presenteren.
De ingrediënten van een effectief taalzwembad
Als er wordt gesproken over wat nieuwkomers nodig hebben als ze in Nederland naar school gaan, dan hebben we het vaak over een taalbad. Hiermee wordt bedoeld dat leerlingen zoveel mogelijk moeten worden ondergedompeld in de Nederlandse taal en dat daarmee de taalontwikkeling het snelst zou gaan. Maar uit onderzoek blijkt dat thuistaal kan ondersteunen bij het leren van de Nederlandse taal, mits de thuistaal voldoende ontwikkeld is. En hier kan de schoolomgeving een waardevolle bijdrage aan leveren.
Anne van Buul betoogt dat taalontwikkeling niet tot stand kan komen zonder een betekenisvolle context. Impliciet taalonderwijs, waarbij kennis opdoen van de wereld en taal leren hand in hand gaan, helpt daarbij. Een ander belangrijk inzicht dat Anne deelt is dat waardering voor thuistalen op school bijdraagt aan een pedagogisch klimaat waarin kinderen zich gezien voelen. In een veilige setting waar iedereen zich op zijn gemak voelt, tot spreken durft te komen en fouten maken mag, wordt de voorkennis en talige achtergrond van elke leerling gewaardeerd en benut. Voor de taalontwikkeling van leerlingen is onderlinge interactie ook van belang. Door samen na te denken en verder te bouwen op elkaars ideeën worden gesprekken gaandeweg rijker en werken leerlingen aan kennisopbouw, denkontwikkeling én taalontwikkeling tegelijkertijd.
Leerlingen leren een taal dus door deze te gebruiken, maar af en toe is het nodig om even in te zoomen op een specifieke eigenaardigheid van de Nederlandse taal; bijvoorbeeld via woordenschat of grammatica. Voordat er weer wordt uitgezoomd door de taal in zijn geheel te gebruiken. Kortom, kinderen leren taal door in een emotioneel veilig klimaat met betekenisvolle taken aan de slag te gaan en daarbij in interactie ondersteund te worden.
Krachtig Praktijkvoorbeeld: Kindcentrum Rijpelberg (locatie De Straap)
De theoretische principes die Anne van Buul presenteert, worden bij Kindcentrum Rijpelberg al veelvuldig toegepast om de thuistalen van kinderen te erkennen, waarderen en te benutten. Van de kleuters tot de bovenbouw. In de hele school krijgen kinderen de ruimte om hun moedertaal in de klas te gebruiken. “Zo wordt een leerling uit mijn klas regelmatig geholpen door een klasgenoot die hem uitleg geeft in zijn moedertaal. Vaak is dit voor hem net dat oja-moment waardoor hij hetgeen wat ik heb uitgelegd kan plaatsen” illustreert Richelle van der Heijden (leerkracht groep 7) enthousiast. De waardering voor meertaligheid komt niet alleen terug in de klas, maar in de hele school wordt dit omarmt. Het doel is om alle leerlingen zich welkom te laten voelen op Kindcentrum de Rijpelberg.
Via de pilot ‘De kracht van moedertaal en kansenongelijkheid’ worden twee Poolse leerkrachten, die het onderwijsteam verrijken, ingezet. In de bovenbouw bespreken zij de teksten van de lessen Begrijpend Lezen eerst in het Pools met de Poolse leerlingen. Vervolgens wordt er een koppeling gemaakt tussen Nederlands en Pools. Tenslotte kunnen de Poolse leerlingen gewoon in de klas meedoen met de lessen als de tekst behandeld wordt.
Mariëtte Mennen (kleuterleerkracht Taalklas) vertelt met veel bevlogenheid over de rol van de moedertaal voor het onderwijs in de onderbouw. Er wordt gewerkt met taal op maat voor ieder kind en drie keer per week krijgt een groep kinderen extra begeleiding in de intensieve taalklas. In de onderbouw van De Rijpelberg wordt thematisch gewerkt en ook daarbij ondersteunen de Poolse leerkrachten. De school werkt samen met de bibliotheek Helmond-Peel. Ieder kind krijgt twee keer per jaar van het thema waar aan wordt gewerkt een prentenboek mee naar huis in de eigen moedertaal. Zo wordt op school en thuis de taalontwikkeling extra gestimuleerd. “Dat is niet alleen goed voor de taalontwikkeling, maar ook voor de ouderbetrokkenheid. Ook voor ouders is het fijn om te merken dat hun thuistaal wordt gewaardeerd” aldus Mariëtte.
Regio als Expertisepunt
Dit evenement is georganiseerd in het kader van 'Regio als Expertisepunt'. “Met het expertisepunt zorgen we ervoor dat mensen die zich in de regio bezig houden met internationalisering van het onderwijs elkaar weten te vinden. Om kennis en ervaringen met elkaar uit te wisselen én van elkaar te leren. Beschikbare kennis en ervaring van Internationalisering onderwijs wordt op deze manier zo duurzaam en breed mogelijk gedeeld in de regio” licht Mieke Zijlstra, projectleider Internationalisering Onderwijs bij Brainport, toe.
Op 2 juni organiseert het Expertisepunt haar tweede bijeenkomst. Twee docenten van het Summa College geven dan een clinic ‘Diversiteit & Inclusie’. Meer informatie en aanmelden kan hier.
Op de hoogte blijven van volgende evenementen?
Meld je dan via deze pagina aan voor de Nieuwsbrief Onderwijs van Brainport.