Hoe XYZ Dynamics zich door de coronatijd sloeg en zich nu richt op verduurzaming van luchthavens
De Eindhovense start-up XYZ Dynamics wil bestaande bestelbusjes elektrificeren. Corona verstoorde de plannen naar de markt te gaan, maar een nieuwe markt kwam in beeld.
Een reis met het vliegtuig kost veel energie. Niet alleen de brandstof om het vervoersmiddel op te laten stijgen en te laten vliegen. Er is ook energie nodig om de bagage op de juiste plek te krijgen. Een trap die te verplaatsen is, zorgt ervoor dat de passagiers in en uit kunnen stappen. En als het vliegtuig op die grond staat, is er een waterpompwagen om het wc-gebruik aan te kunnen. Allemaal voertuigen die een dieselmotor hebben. Daar willen Viggo, de afhandelaar op onder meer Eindhoven Airport, en XYZ Dynamics verandering inbrengen.
Dat doen ze door de voertuigen te elektrificeren. Dat deden de twee bedrijven al met een vliegtuigtrap. Viggo heeft als ambitie het afhandelmaterieel in 2023 te verduurzamen, ZeroEmissionViggo. Daarvoor wil het bedrijf alle ground support equipment (GSE) vehicles die op een vliegveld rondrijden, elektrificeren.
Ombouwen
De Eindhovense start-up XYZ Dynamics, bestaande uit onder meer twee oud-studenten van de TU Eindhoven, ontwikkelde een elektrische aandrijflijn voor bestelbusjes. Het idee ontstond tijdens hun deelname aan studententeam URE, een elektrisch raceteam, zegt mede-oprichtte Alex Pap. “Mijn compagnon en ik waren fulltime actief bezig met dit team. Een derde compagnon was mede-eigenaar van een garagebedrijf dat URE sponsorde. Alle drie wilden we zelf iets doen aan de energietransitie.”
Ze zochten het in de hoek van de commerciële voertuigenindustrie. Met relatief kleine aanpassingen kan een dieselbusje worden omgebouwd tot een hybride model. Dat is vooral handig voor de binnensteden, waar diesel meer en meer wordt geweer vanwege de emissievrije zones.
Viggo en XYZ ontmoeten elkaar eind 2019. “Voor de coronacrisis draaide Viggo mee op de groei van Eindhoven Airport”, zegt Pap. “Zij wilden de huidige dieselmotoren niet afschrijven, maar ombouwen. En vroegen ons daarbij te helpen.”
Vliegtuigtrap op stroom
Corona gooide roet in het eten. De offerte viel weg. Pap: “Het was voor Viggo de keuze óf verduurzamen óf mensen ontslaan.” Voor Pap is het logisch dat Viggo koos voor haar mensen. “We spraken naar elkaar uit dat we zouden gaan zoeken naar een creatieve oplossing.” Die oplossing kwam in de vorm van een subsidie, via MRE, Metropoolregio Eindhoven. “Het gaf ons de mogelijkheid om een bestaande dieseltrap om te bouwen.”
De vliegtuigtrap werkt nu volledig op stroom. In een bestaande trap zijn een elektrische aandrijflijn en stroombron ingebouwd. “Dat is veel goedkoper dan een volledig nieuwe kopen”, zegt Pap. Omdat een oude trap is verbouwd, is er nauwelijks afval. De trap is niet alleen emissieloos maar ook geluidloos. “We zijn nu bezig om andere type voertuigen aan ons portfolio toe tevoegen.”
Toch blijft XYZ zich vooral richten op de elektrificatie van bestelbussen. Vorig jaar juli ontving de start-up de Gerard en Anton Award. In het interview dat IO met Pap had, legde hij uit hoe XYZ ervoor kan zorgen dat de huidige bestelbusjes met dieselmotoren emissieloos kunnen worden. Daarvoor ontwikkelde Pap met zijn team een universele elektrische aandrijflijn, AxLextric. Waarmee een voertuig zo’n 50 kilometer elektrisch kan rijden. Een computer, de GeoLectric, zorgt voor een automatische overschakeling van verbrandingsmotor naar elektrische motor in de binnensteden.
Overbruggen
Om de aandrijflijn op de markt te kunnen brengen, zocht Pap naar financiering. Toen die in beeld kwam, kwam corona. “Die investeerder ging helaas failliet.” Pap kan niet zeggen of de Zwitserse partij door corona failliet ging of dat het misschien anders ook zou zijn gebeurd. “Feit is dat wij door corona zijn geraakt.”
Naast de subsidie uit het stimuleringsfonds van MRE, ontving de start-up financiering vanuit het noodfonds van Bright Move. “Daardoor hebben we een moeilijke periode kunnen overbruggen, waren we in de gelegenheid om het Viggo de trap te elektrificeren en zijn we uiteindelijk tegen een logistiek bedrijf aangelopen. Met dat bedrijf elektrificeren we nu een bestelbus met een batteriijwisselsysteem.”
Pap wil met die partij een prototype lanceren, “om vervolgens naar een schaalbaar product te gaan”. “De samenwerking staat nog in de kinderschoenen, maar ik hoop dat we daar snel meer over kunnen zeggen.”
“De onvoorspelbare tijd is nu hopelijk achter de rug”, gaat Pap verder. “We hebben personeel moeten laten gaan om ons hoofd boven water te houden.” Mede door steun uit de regio is die periode overbrugd. “Ik ben het meest trots dat wij als organisatie gemotiveerd zijn gebleven en dat we nu weer stappen vooruit kunnen maken.”