11 april 2024
Voortgangsrapportage Regio Deal Brainport Eindhoven 2023 vastgesteld
- Regio Deal Brainport Eindhoven
Ondernemen & innoveren
Door onze unieke hightech competenties en de krachtige samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen en overheden is Brainport Eindhoven uitgegroeid tot een economische kernregio. Samen realiseren we innovaties voor de maatschappelijke vraagstukken van vandaag en morgen.
Ondernemen & Innoveren 
Sluiten
Sluiten
De zoektocht naar de ander
Een terugblik op een geslaagde studiedag over Wereldburgerschap van QliQ Primair
Het Helmondse schoolbestuur QliQ Primair besteedde op woensdag 20 oktober aandacht aan het thema Wereldburgerschap tijdens een studiedag voor al haar personeel. ‘Ons doel is om docenten kennis te laten maken met dit onderwerp, ze handvatten aan te reiken én om ze te laten ervaren dat ze er stiekem al iedere dag mee bezig zijn.’ Een verslag van deze leerzame dag.
10.30 uur – Basisschool De Vuurvogel, Helmond - schoolplein
Op De Vuurvogel zitten 450 leerlingen, afkomstig uit meer dan 30 landen: de Nederlandse multiculturele samenleving binnen vier schoolmuren. Wie op deze woensdag aan komt lopen op het schoolplein, ziet meteen dat het geen doorsnee schooldag is. Geen rennende kinderen die hun energie kwijt moeten, of geconcentreerde kinderhoofdjes in de lokalen. Deze school staat vandaag in het teken van een studiedag over Wereldburgerschap. De 12 scholen van QliQ Primair starten de ochtend op hun eigen school. Ook alle 45 docenten van De Vuurvogel doen mee. ‘Het is een thema waar vraag naar is onder docenten’, aldus directeur Marcel van Rijt (47). ‘In de wandelgangen, tijdens functioneringsgesprekken, in de koffiekamer: op allerlei momenten vang ik op dat we leerlingen meer met elkaar moeten verbinden en verschillen kunnen overbruggen. Vandaag hoop ik dat docenten inzien dat het perspectief van de ander anders kan zijn én dat je ondanks dat, toch nader tot elkaar kunt komen.’
10.45 uur – Basisschool De Vuurvogel, Helmond - gymlokaal
Terwijl collega’s in teams bouwen aan een toren van bamboestokjes en elastiek, vertelt docente Lenny Dings (25) over wat ze opstak van de webinar waar de dag mee begon. ‘Daarin werd het begrip wereldburgerschap uitgelegd en wat je daarvan merkt op school. Zo verloopt het vormen van een rij niet altijd even soepel: kinderen duwen en trekken. Maar waarom is dat eigenlijk?’ De webinar zette Lenny op scherp: ‘Wat krijg je van thuis uit mee van afstand en genegenheid? Ik weet nu: persoonlijke ruimte is voor iedereen anders.’
11.45 uur – Basisschool De Vuurvogel, Helmond – koffiekamer
De geur van koffie vult de lerarenkamer van De Vuurvogel. Docenten lachen en kletsen met elkaar, de sfeer is uitgelaten. ‘Studiedagen zijn ook teambuildingsdagen en die mogen behalve leerzaam, ook gezellig zijn’, zegt een docente. Ondertussen worden er spellen en opdrachten gedaan die te maken hebben met het thema van de dag. Zo speelt een groepje van zes leerkrachten een taalspel waarmee je jezelf door middel van gebaren duidelijk moet maken. ‘Wat je in je hoofd hebt, is voor de ander niet altijd meteen duidelijk. Als een kind geen Nederlands spreekt, werken we veel met gebaren en plaatjes.’ Verderop beschrijven docenten in het Engels wat ze zien op een foto.
Woorden die ze niet kennen in het Engels, moeten ze zo simpel mogelijk omschrijven. ‘Hier zie ik een duidelijk link met oudergesprekken die we voeren’, zegt een docente. ‘Veel ouders spreken zwak Engels. Mezelf zo simpel mogelijk uitdrukken is heel belangrijk. Je wilt elkaar goed begrijpen.'
11.45 uur – Basisschool De Vuurvogel, Helmond – klaslokaal
In een klaslokaal op de eerste verdieping gaan docenten met elkaar in gesprek. Op welke momenten komen zij het belang van wereldburgerschap tegen in de klas? Leraar Bas staat bij de allerkleinsten in groep 1. Ook bij kleuters ziet hij het thema aan de lopende band voorbijkomen. ‘Wereldburgerschap is geen afgebakend vak, zoals aardrijkskunde of natuur. Het thema komt op allerlei momenten voorbij. Laatst nog, tijdens een schoolreisje. De kids kregen friet en snacks, maar niet elk kind at een frikadel vanwege de islamitische achtergrond. Daar ga ik dan dieper op in, met als doel dat we elkaar beter begrijpen.’ Vanmiddag staan er allerlei workshops op het programma waarin docenten de verdieping opzoeken. Bas hoopt vooral op praktische handvatten die hij direct in de klas kan toepassen. ‘Ik wil van onbewust bekwaam, naar bewust bekwaam gaan. Niet impulsief aandacht vragen voor iets waarvan ik denk dat het aansluit op wereldburgerschap, maar eerst nadenken over keuzes.’
13.00 uur – Lunch – Jan van Brabant College, Helmond – schoolplein
Na het ochtendprogramma verplaatsen alle docenten zich van hun eigen basisschool naar het Jan van Brabant College in hartje Helmond. Het schoolplein is omgetoverd tot een eetplein met een internationaal karakter, passend bij het thema. Foodtrucks met onder andere Mexicaanse gerechten en Surinaams streetfood vullen het plein. Er staat bewust geen frietkraam tussen. Proeven van andere culturen stond ook tijdens de lunch centraal.
Docenten staan in groepjes bij elkaar. Leerkracht en zorgcoördinator Sissy geniet van haar broodje, terwijl ze vertelt over wat de dag haar nu al heeft gebracht: ‘Ik ben me bewust geworden van de culturele ijsberg, waarvan je zelf alleen het topje ziet. Onder de waterspiegel zitten veel culturele normen en waarden die onzichtbaar zijn. Als je je daar bewust van bent, kun je beter reageren op situaties.’ Haar collega Hanneke, directeur op dezelfde school, sluit zich daarbij aan: ‘We spraken over kleine stapjes om die onzichtbare ijsschots wat minder belemmerend te laten zijn. Zou die ene Poolse moeder die goed Nederlands praat, een brugfunctie kunnen vormen voor andere Poolse ouders? Of kunnen we een laagdrempelig koffie-uurtje organiseren, zodat we meer ouders bereiken dan tijdens reguliere ouderavonden?’
13.45 – 16.00 uur – C-vleugel Jan van Brabant College, Helmond
De zoemer onderbreekt haar, die luid over het schoolplein schalt. De grote meute verplaatst zich al schuifelend naar de ingang van de C-vleugel. Tijd voor 24 gevarieerde workshops. Van een medewerker van ASML die stilstaat bij internationalisering in het bedrijfsleven tot een vrijwilliger van de bibliotheek die aandacht heeft voor wereldburgerschap in boeken. Ook vrouwen van expats zijn uitgenodigd om hun ervaringen te delen met de Nederlandse cultuur. Verder gingen docenten én leerlingen van het Jan van Brabant College in het Engels in gesprek met de cursisten.
In lokaal 108 heet de energieke Paul Nijhof een groep docenten welkom. Hij werkt op Kindcentrum Mozaïek in Helmond-Noord. Zo’n 75 procent van de basisschoolkinderen heeft er een niet-Nederlandse achtergrond. Velen hebben een trauma: reden om zich te bekwamen als een traumasensitieve school. Er blijkt veel interesse vanuit de klas, met name voor de interculturele oudergesprekken. Een uur later stappen alle docenten met een ‘traumabril’ naar buiten. ‘Ik weet nu meer over welke steun een getraumatiseerde leerling nodig heeft en hoe het is om ergens terecht te komen waar je de taal niet kent. Dat stukje inleving lukt me nu beter’, zegt een docente.
Na een korte pauze start de volgende ronde workshops. In het lokaal van Ruud Polman en Sultan Solak, adjunct- en directeur van basisschool ’t Slingertouw, begon de introductie anders dan normaal. ‘Wij introduceren onszelf nog niet. Ik ben eerst benieuwd naar jullie beeld van ons. Welke achtergrond hebben we? Wat zijn onze hobby’s?’ De klas roept verschillende dingen, die stuk voor stuk van geen kanten kloppen. Sultan: ‘Mijn boodschap is: ben nieuwsgierig en probeer zo lang mogelijk geen oordeel te vormen. Hoe vaak vullen we iets in? Hoe vaak vinden we ergens iets van? Ik daag jullie uit dat oordeel uit te stellen, óók in de klas. Daar zijn leerlingen écht bij gebaat.’
16.00 uur – schoolplein Jan van Brabant College, Helmond
En dan zit het erop. De klassen stromen leeg en docenten praten na op de gangen en later op het schoolplein. Organisator Cindy Raaijmakers kijkt met een goed gevoel terug op de dag. ‘Deze regio internationaliseert in rap tempo. Aandacht voor wereldburgerschap wordt daarom steeds belangrijker. Als QliQ besteden we hier dan ook veel aandacht aan. Het doel van deze dag was vooral om onze docenten te laten zien wat wereldburgerschap inhoudt, wat je ermee kunt in de les en vooral ook om te laten ervaren dat we er eigenlijk onbewust al heel veel mee bezig zijn. Aan de reacties te zien zijn we daarin meer dan geslaagd en daar ben ik super trots op.’
Waarom wereldburgerschap?
Onze samenleving krijgt een steeds internationaler karakter. En dat zie je terug in het klaslokaal. Daar komen kinderen uit alle hoeken van de wereld samen. Alle leerlingen verdienen het om op school een optimale voorbereiding te krijgen op hun toekomst in een internationale samenleving. Om dat voor elkaar te krijgen, investeert Brainport Eindhoven in een programma gericht op internationalisering van het onderwijs. Zon 75 procent van de 344 scholen (po, vo en mbo) in de regio neemt deel aan de regeling deskundigheidsbevordering leraren. QliQ geeft hier onder andere via deze studiedag invulling aan.