Bied in de klas ruimte voor de moedertaal van een kind
Doordat het aantal internationals groeit, krijgen steeds meer leerkrachten in hun klas te maken met meertaligheid. ‘Voorheen dachten we dat we die kinderen vooral moesten onderdompelen in de Nederlandse taal’, vertelt docent-onderzoeker Anne van Buul van Hogeschool de Kempel. ‘Voor de moedertaal was in de klas geen ruimte. Ik wil laten zien dat het waarderen en benutten van thuistalen in de klas juist helpt bij het leren van het Nederlands.’
Omdat veel taalscholen vol zitten, stromen nieuwkomers vaak direct in het regulier onderwijs in
Anne van Buul, docent-onderzoeker Hogeschool de Kempel
‘Steeds meer leerkrachten krijgen dus met meertaligheid te maken. Het wordt alleen nog niet als iets normaals gezien, maar daar moeten we wel naartoe.’ Anne is docent-onderzoeker aan Hogeschool De Kempel in Helmond en heeft zich verdiept in meertaligheid op basisscholen. ‘We hebben lang gedacht dat we leerlingen moesten onderdompelen in een Nederlands ‘taalbad’. Op school spreken we alleen Nederlands, is dan de afspraak. Uiteraard om de taal zo snel mogelijk onder de knie te krijgen. Maar inmiddels weten we dat dit niet het meest effectief is.’
Je veilig voelen
Daarom pleit Anne ervoor om óók de moedertaal een plekje te geven. ‘Om te kunnen leren, moeten kinderen zich veilig voelen. Dat kan alleen als zij zich welkom en in hun identiteit erkend voelen. Door hun moedertaal als het ware af te pakken (door deze niet toe te staan op school), neem je een stukje van hun identiteit weg. Beter is het om moedertalen openlijk te waarderen en te erkennen op school.’ Dat betekent niet dat de leerkracht een cursus Spaans of Chinees moet volgen. ‘Maar je kunt bijvoorbeeld wel tegen een Roemeens kind ‘goedemorgen’ zeggen in zijn of haar moedertaal. Zo laat je weten: ik heb me in jouw taal en achtergrond verdiept. Leerkrachten zullen merken dat zulke kleine gebaren veel doen met het sociaal-emotionele welbevinden van het kind. Dat blijkt ook uit onderzoek.’
Taalsteun
Verder raadt Anne leerkrachten aan om taalsteun te bieden in alle lessen. ‘Taalsteun wil zeggen dat je een steiger bouwt voor een meertalige leerling – figuurlijk gezien dan. Je biedt de leerlingen talige ondersteuning, zodat ze hetzelfde doel kunnen bereiken als een Nederlandse klasgenoot. Denk aan een les over het thema water. Een Chinees kind kan hier bijvoorbeeld zelf een filmpje over opzoeken op internet, in het Chinees. Daarna bespreek je het onderwerp klassikaal in het Nederlands. Je maakt dus voortdurend de koppeling tussen de moedertaal en het Nederlands en zo werk je optimaal aan taalontwikkeling én kennisopbouw. Dit – maar ook bijvoorbeeld het toevoegen van afbeeldingen en schrijfkaders – noem je geplande en meertalige taalsteun.’
Inclusief onderwijs
Anne is dan ook zeker niet tegen het gebruik van Google Translate in de klas. ‘Een nieuwe taal leren is lastig. Als je nooit wat mag vertalen of mentaal kunt uitrusten door je eigen taal te gebruiken, dan verzuip je in het taalbad.’ Voor Nederlandse kinderen zit er ook een voordeel aan meertaligheid in de klas. ‘Door talen samen te onderzoeken of te vergelijken, kun je aan bepaalde taaldoelen werken. Bovendien zorgt meertaligheid voor veel inclusiever onderwijs. Want iedereen – en ook iedere taal – mag er zijn.’