Antoine Post woont in zijn zelfontworpen sociale huurwoning

Vijf jaar geleden ontstond het plan om een ‘Comfortable, Affordable, Sustainable Alternative’ huis te bouwen. Studenten van de Technische Universiteit Eindhoven begonnen met het plan, als Team CASA. Gaandeweg sloot een heel arsenaal aan bedrijven uit de Brainportregio aan om onder meer zonnepanelen, een warmtepomp en seizoensopslag voor verwarmd water met elkaar te integreren. De plannen zijn bijna werkelijkheid: samen met woningcorporatie Woonbedrijf en bouwbedrijf Hurks bouwt Team CASA drie innovatieve sociale huurwoningen, in de Helmondse wijk Brainport Smart District. Vorige week bereikte de bouw het hoogste punt en eind juni kunnen de eerste bewoners in CASA 1.0. 

Droom

Voor teamleider Antoine Post is het bizar om voor zijn toekomstige woning te staan. “We hebben hier zo lang aan gewerkt. Zo lang naar de computer zitten kijken om te ontwerpen. Om het nu in het echt te zien is wel een droom die uitkomt.” 

Het unieke van de drie woningen is de integratie van energiesystemen, zegt Post. “Als je zou inzoomen op bijvoorbeeld het dak met zonnepanelen en daaronder vloerverwarmingsbuisjes, dan is dat niets nieuws. Alleen wij hebben het geïntegreerd met een seizoensopslag voor verwarmd water.”  

Toen de studenten in 2016 begonnen, ontdekten ze dat er veel bedrijven zijn die innovatieve producten voor woningen ontwikkelen. “Maar wat niet goed werkt is om alle installaties en systemen aan elkaar te koppelen zodat het goed en efficiënt werkt. Die afstemming kun je niet zomaar even uittekenen, dat moet je echt met elkaar uitproberen. Dat kost tijd, maar je krijgt er wel veel voor terug.” 

Geïsoleerde watertank

De zonnepanelen wekken stroom en warmte op. “Die warmte kun je in de grond stoppen, maar dan moet je de warmtepomp in de winter aanzetten. Dat zet niet echt veel zoden aan de dijk.” Daarom bedacht Team CASA een oplossing met een watertank. Via het dak is er stroom en warm water. Die gaan naar de bronzijde van de warmtepomp, waar het water zo’n 75 graden kan bereiken. Dat water gaat naar een goed geïsoleerde watertank die zich vier meter onder de woning bevindt. 

In iets meer dan een week lag de tank onder het huis, zegt Paul Claes projectcoördinator vanuit Hurks. “Het langste wat hier heeft aangestaan is het gemaal.” Brainport Smart District bevindt zich in een gebied van akkerland, met veel grondwater, legt Claes uit. “Als je vier meter diep moet graven, met grondwater op twee meter, dan moet je eerst dat grondwater naar min vier brengen.” Daarom stond het gemaal al ruim twee weken aan voor er gegraven werd. Vervolgens kwam er een gat waar folies in werden gebracht en daarna het framewerk, de folies gingen weer dicht en het grondwerk eroverheen. “En dan de slang erin en je vult hem met water.”

Energiezuinig

Ook zorgt de combinatie ervoor dat de warmtepomp in de zomer de vloer koelt, zegt Post. “Met de laatste twee zomers in ons achterhoofd is dat geen overbodige luxe meer.” En dit systeem is erg efficiënt en energiezuinig, “want je hoeft in de winter de warmtepomp niet meer aan te zetten.”

Nu nog goed zichtbaar is, de ‘kern’ van het huis, de zogenoemde service-core. Daarin zit alles verwerkt om de techniek van het dak met de seizoensopslag te kunnen laten werken. “Maar ook de ventilatie en zowat alle afvoeren zitten hier in. Daar gebeurt eigenlijk alles.” 

Het hart

Die kern is niet alleen ‘het hart’ dat alles draaiende houdt, het houdt ook het huis bij elkaar. De gevels en de wanden zijn niet dragend, de vloeren hangen aan de kern. Die kern is gemaakt van staal. Claes: “We dachten die staalconstructie eerst in de zinkerij te maken en dan in een dag of twee op te zetten. Op een tekening ziet alles er mooi recht en strak uit. Op de bouwplaats is het dan net allemaal toch iets schever of kleiner. Vandaar dat we besloten die staalconstructie op de bouwplaats in elkaar te zetten. De vloermakers moesten daar dan weer op inspelen. Dat het mooie van dit project alle partners staan daar open voor. Mensen zijn echt supertrots op wat ze maken. Het valt buiten wat ze standaard doen. Dat zie je bij iedereen, degene die de staalconstructie maakte, maar ook bij onze timmerlieden.” 

De drie woningen zijn om de kern gebouwd. “Ze moeten vooral prettig bewoonbaar zijn”, zegt Post. Dus geen last van ventilatiesystemen of andere geluiden. De kern is daarom goed geïsoleerd en afsluitbaar, “als je daar niet in hoeft te zijn, heb je er geen last van”. Ook is alles aan het huis circulair. Het is helemaal te demonteren en elders weer op te bouwen.

Lijst van leveranciers

Claes merkt dat dit project anders gaat dan andere bouwprojecten. “Team CASA kwam al direct met een complete lijst van leveranciers en onderaannemers met wie ze het gebouw wilden realiseren. Dat maken wij als aannemer niet vaak mee. Vaak komt een opdrachtgever bij ons een die vraagt: ‘Willen jullie dit huis of gebouw voor ons maken?’ Dan maken wij daar een offerte voor en dan gaan wij de markt op. Maar hier was het net andersom.”

Wat het ook anders maakt dat er steeds iets nieuws wordt uitgeprobeerd, aldus Claes. “De bouwwereld is toch vrij traditioneel ingericht. We proberen wel nieuwe dingen, maar vallen toch vaak terug op geijkte standaard dingen. Iets nieuws dat vinden we toch wel een beetje spannend.”  

Traditionele rolverdeling

Bouwbedrijf Hurks raakte in augustus 2017 bij het project betrokken omdat een student graag wilde afstuderen op innovatie in de bouw, zegt Inge Schipper directeur Hurks. Via hem kwam Schipper in contact met Post. Aanvankelijk voor kennisinbreng en sponsoring. Samen met andere ondernemers zou Hurks, onder leiding van Team CASA, CASA 1.0 gaan bouwen. Tijdens dat hele ontwikkelproces blijkt toch dat je tegen de traditionele rolverdeling in de bouw aanloopt, zegt Schipper. 

Daarom wilde Hurks meer zijn dan alleen partner. In overleg met Woonbedrijf en Brainport Smart District, besloot het bouwbedrijf om ook risicodragend te participeren. Hurks werd hoofdaannemer, “met respect voor de 25 partners die ook een deel sponsoren”. Er kwam er een contract tussen Woonbedrijf, Hurks en team CASA. Waarin Hurks en Woonbedrijf beide een deel van het risico voor hun rekening namen. “Omdat wij vinden dat risico niet door team CASA gedragen kon worden.”

Internetverbinding

Eind juni kunnen de eerste bewoners CASA 1.0 betreden. “Dat is nog zoiets bijzonders aan dit project. Ik heb nog nooit zo nauw samengewerkt met een bewoner”, zegt Claes. Post is niet alleen degene die aan het begin van de droom stond, eraan werkte, de installaties bedacht en partijen bij elkaar bracht om de droom te realiseren, hij gaat er ook in wonen, samen met zijn vriendin. “Na 3 juli is eigenlijk beter, want tot die tijd heeft mijn vriendin tentamens. En het is nog niet zeker dat dan de internetverbinding werkt”, grapt Post.

Als bewoner ervaart Post direct hoe het is om in CASA 1.0 te wonen. Zo brengt hij ‘wonen en werk’ dichtbij elkaar en woont hij eigenlijk in zijn droom. “Het is eigenlijk de ultieme test of dat wat we bedacht hebben ook echt werkt.” 

De studio op de eerste verdieping verhuurt Woonbedrijf via Wooniezie, het systeem dat woningzoekenden koppelt aan woningen. Dat koppelen gebeurt in dit geval heel gericht. “We zijn op zoek naar een bewoner die gemotiveerd is om in zo’n duurzame woning te wonen en ons meeneemt in zijn ervaringen”, zegt Ingrid de Boer, algemeen directeur Woonbedrijf, “Daarmee levert hij een bijdrage aan de duurzaamheid in deze regio.” De studio heeft een tijdelijke contract van twee jaar, zodat een nieuwe bewoner ook weer ervaringen opdoet en deelt. 

De Boer verwacht veel belangstelling voor de woningen. Daarom houdt Woonbedrijf de bovenste studio als exposure-ruimte. Dat is tijdelijk, “waarschijnlijk gaan we ook die studio volgend jaar verhuren”. 

Energie-armoede

“Ook is het voor ons belangrijk betaalbaarheid te combineren met duurzaamheid” zegt De Boer. “Als je geld zat hebt dan is het allemaal niet zo moeilijk. Tegenwoordig heb je het ook over energie-armoede, dat mensen met een kleine portemonnee moeten ook kunnen profiteren van de nieuwste technieken en de besparingen die dat oplevert.” Daarom blijft Woonbedrijf met de studio’s onder de 430 euro, zodat mensen huurtoeslag kunnen aanvragen. Het appartement heeft een huurprijs van 620 euro. 

“Deze woningen zijn echt een testcase”, duidt Post. “Je wilt zeker weten of de verwarming werkt voor je 100 woningen gaat bouwen op zo’n systeem.” Hij ziet zeker punten voor verbeteringen om het interessanter te maken voor een woningcorporatie. “De kern is nu nog niet pre-fab gemaakt, het is op de bouwplaats gemaakt en hierin elkaar gezet.” 

Spekkoper

Dat kan ook volgens projectcoördinator Claes efficiënter:  “Als je straks complete componenten kunt aanleveren ben je in bouwsnelheid vele malen sneller zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit. Nu heb je te maken met weer en wind. Als je het geconditioneerd kunt maken en hier op het werk in elkaar kunt zette, dan ben je spekkoper.” Post: “En het zou voor sociale woningbouw fijn zijn als je een installatie maakt voor zes woningen. Samen met Hurks gaan we dat ontwikkelen.” 

CASA 1.0. is mede mogelijk gemaakt door subsidie vanuit onder meer Metropoolregio Eindhoven, Provincie Noord-Brabant en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Vanuit de gemeente Helmond is wethouder Cathelijne Dortmans als portefeuillehouder van Brainport Smart District nauw betrokken bij het project. Zij benadrukt dat iedereen van de kennis en ervaringen die dit huis opleveren, kan leren. “Dit huis is in deze regio met dit ecosysteem tot stand gekomen. Maar we houden het niet exclusief voor deze regio. Alles wat we leren is toegankelijk voor de provincie, voor Nederland en ver daarbuiten.”