23 juli 2024
Door de samenwerking met Brainport voor Elkaar kunnen we uitdagingen eerder tackelen
- Brainport voor elkaar
Ondernemen & innoveren
Door onze unieke hightech competenties en de krachtige samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen en overheden is Brainport Eindhoven uitgegroeid tot een economische kernregio. Samen realiseren we innovaties voor de maatschappelijke vraagstukken van vandaag en morgen.
Ondernemen & Innoveren 
Sluiten
Sluiten
‘Aan meertaligheid in de klas zitten veel voordelen’
Met de Rutu Foundation vraagt Ellen-Rose Kambel aandacht voor meertaligheid én culturele diversiteit op scholen. Waar (anderstalige) kinderen nu meestal ondergedompeld worden in één taal, pleit zij juist voor het gebruik van hun moedertaal in de klas. ‘Dat heeft veel voordelen. Een nieuwe taal leren gaat bijvoorbeeld sneller en beter.’ Volgens haar hoeft meertaligheid op school niet direct groots aangepakt te worden. ‘Leerkrachten kunnen met kleine stapjes een groot verschil maken.’ Ze deelt haar inzichten en tips.
Het was helemaal niet Ellen-Rose’s bedoeling om zich met onderwijs bezig te houden. ‘Ik ben van huis uit juriste. In Suriname, mijn geboorteland, deed ik promotieonderzoek naar inheemse volken en hun landrechten. Bij een van de families waar ik verbleef, slaagde een kind voor de basisschool. Dat gebeurt niet vaak, want deze kinderen spreken thuis een andere taal dan op school, waar Nederlands de voertaal is.’ Het meisje mocht naar de middelbare school in de stad, op zo’n vier uur reizen vanaf haar geboortedorp. ‘Binnen een jaar was ze weer terug. Het niveau van het Nederlands was te pittig voor haar en daar kwam bij dat de schoolkosten te hoog waren voor de ouders. Dat betekende het einde van haar schoolcarrière.’
Deel van hun identiteit
Het meisje bleek een van velen te zijn. Voor Ellen-Rose werd dit een van haar drijfveren voor het oprichten van de Rutu Foundation. ‘Ik begon me steeds meer te verdiepen in het recht op onderwijs en in de voordelen van meertaligheid. Voor kinderen is hun moedertaal een deel van hun identiteit. Als zij die taal op school mogen spreken, zorgt dat ervoor dat ze zich geaccepteerd en zelfverzekerd voelen. Bovendien leren zij een nieuwe taal sneller als ze gebruikmaken van hun moedertaal. Stel je maar eens voor dat je Chinees leert en alles – ook de instructie van de opdracht – is beschreven in het Chinees. Dan wordt leren heel lastig.’
Straffen
Volgens Ellen-Rose worden die voordelen van meertaligheid nog niet voldoende benut. ‘Sterker nog, in veel landen wordt het spreken van een andere taal op school bestraft. Van het spoelen van de mond met zeep tot het overschrijven van pagina’s uit een woordenboek. Vaak met de beste bedoelingen: onderwijsprofessionals weten soms niet beter.’ In sommige landen in Midden- en Zuid-Amerika hebben ze de voordelen van meerdere talen in een klaslokaal wél door: in Belize bijvoorbeeld wordt traditionele kennis van de Maya’s afgewisseld met westerse kennis. ‘Ook in wetenschappelijk onderzoek komt naar voren dat meertalig onderwijs veel voordelen heeft. Het verbaast me dan ook dat Suriname, Nederland en veel andere landen nog niet zover zijn.’
Taalvriendelijke scholen
Tijdens haar tijd in Suriname ontwikkelde Ellen-Rose samen met inheemse bewoners een rekenboek, waarin het Nederlands werd aangevuld met inheemse talen. Ook veranderden ze de illustraties, zodat die aansluiten bij de cultuur en omgeving van de leerlingen. Het was haar eerste project voor de Rutu Foundation en bleek een schot in de roos: ook in landen als Mexico, Kosovo en Nederland wordt het tweetalig rekenmateriaal inmiddels gebruikt. Maar de Rutu Foundation doet nog veel meer. ‘We trainen leerkrachten, organiseren netwerkbijeenkomsten en nodigen scholen uit om een Language Friendly School te worden. Als school kies je zelf hoe je invulling geeft aan meertaligheid. We helpen je op weg met ideeën en begeleiden bij de uitvoering. Het idee voor de Language Friendly School ontwikkelde ik met Emmanuelle Le Pichon, taalwetenschapper aan de universiteit van
3 praktische tips voor leerkrachten
- Een nieuwjaars- of vakantiewens in de moedertaal
‘Je hoeft niet meteen de hele schoolcultuur te veranderen. Klein beginnen kan ook. Zo nodigde een leerkracht ouders uit in de klas om met hun kinderen een nieuwjaarswens te schrijven, in hun moedertaal. Ouderbetrokkenheid, trotse leerlingen én een leerkracht die zijn leerlingen beter leert kennen: win-win-win dus.’
- Creëer een meertalige bibliotheek
‘Vraag ouders om boeken te doneren, die geschreven zijn in hun eigen taal. Je zult zien dat leerlingen die vol trots aan hun klasgenoten laten zien: ‘kijk, zo ziet mijn taal eruit’. Dat vergroot het leesplezier.’
- Vraag het de leerlingen
‘Je kunt het ook aan de kinderen zelf overlaten: hoe willen zij hun moedertaal terugzien in de klas? Ze hebben zelf vaak de beste ideeën.’