PhotonDelta: €236 miljoen in geïntegreerde fotonica
Het rijk, een aantal provincies en regio's, bedrijven en kennisinstellingen investeren onder de vlag van PhotonDelta samen 236 miljoen euro in het versnellen van de ontwikkeling van geïntegreerde fotonica. Daartoe ondertekenden ze op 13 december een gezamenlijk convenant. Tegelijk met de ondertekening meldde de TU Eindhoven de start van een nieuw programma van €17 miljoen onder de naam InPulse om de productie van PIC-geactiveerde producten (photonic integrated circuit) aan te jagen. Geïntegreerde fotonica is de technologie van microchips die met licht werken in plaats van met elektriciteit en daarom nauwkeuriger, sneller en betrouwbaarder zijn dan conventionele chips. Met de brede samenwerking wil PhotonDelta Nederland een wereldwijde koppositie geven en fotonica naar de markt brengen.
Vele nuttige toepassingen
Geïntegreerde fotonicachips werken met lichtdeeltjes (fotonen) in plaats van met elektriciteit. Daardoor zijn ze nauwkeuriger, sneller, zuiniger en betrouwbaarder dan conventionele chips. De technologie heeft vele nuttige toepassingen: goedkopere en zuinigere datacentra, 5G, goedkope en nauwkeurige zichttechnologie van zelfrijdende voertuigen (LIDAR), zeer gevoelige sensoren om bijvoorbeeld vervormingen in vliegtuigvleugels of bruggen te meten, en kleine en betaalbare medische scanners. Deze toepassingen zijn niet alleen commercieel interessant, maar dragen ook bij aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen zoals betaalbare zorg. De verwachting is dan ook dat de markt voor geïntegreerde fotonica – net als afgelopen jaren – elke 2,5 jaar verdubbelt.
PhotonDelta
De basis voor PhotonDelta werd eind 2015 gelegd. Toen zetten de TU/e, de provincie Noord-Brabant, de BOM en Brainport Development samen met enkele bedrijven uit de regio Eindhoven het project 'PhotonDelta' op, met subsidie van het Europees subsidieprogramma OpZuid. Al snel groeide PhotonDelta uit tot een landelijk initiatief voor geïntegreerde fotonica waar andere kennisinstellingen, provincies en bedrijven zich bij aansloten. In juli 2018 overhandigde PhotonDelta een strategisch plan aan staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat. Komende maand gaat een nieuw Europees project van start waarin Nederland via PhotonDelta sterk is vertegenwoordigd. Nederland loopt met het samenwerkingsverband PhotonDelta voorop met de ontwikkeling van fotonica. De start twee weken geleden van een cruciaal Europees project, geleid door de TU Eindhoven en met Nederland als zwaartepunt, onderstreept dat. Dit project (OIP4NWE, omvang 14 miljoen euro) met steun uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (Interreg), zorgt voor de ontwikkeling van de volgende generatie productietechnologie.
InPulse
Een ander project genaamd InPulse, telt vier Nederlandse bedrijven als deelnemer en wordt geleid door de TU Eindhoven. Het gaat om een investering van ruim 17 miljoen euro, voor een belangrijk afkomstig uit het Europese Horizon 2020-programma. InPulse is met name gericht op de business development-kant van photonica. De Nederlandse deelnemers aan InPulse zijn de TU Eindhoven als coördinator, Phoenix, Smart, Technobis en Bright. In de eerste fase van het project willen de partners productieprocessen opzetten met een hoge voorspelbaarheid en snelle ontwikkelingscycli. In fase twee van InPulse mikken de partijen erop om ongeveer dertig verschillende producten met PIC-functionaliteit (photonic integrated circuit) te ontwikkelen. Op dit moment is slechts een klein aantal pionierende bedrijven als Effect en Technobis hiertoe in staat. Het InPulse programma zorgt voor extra capaciteit om veel meer PIC-geactiveerde producten te ontwikkelen. Smart is een van de drie fabrieken in dit programma. Beide projecten - OIP4NWE en InPulse - hebben gemeen dat ze drempels moeten verlagen of wegnemen voor kleine innovatieve ondernemingen om fotonische producten te ontwikkelen en naar de markt te brengen.
1 miljard euro omzet en 4000 arbeidsplaatsen
Photon Delta is een publiek-private samenwerking tussen bedrijven, regionale overheden en kennisinstellingen op het gebied van (geïntegreerde) fotonica. Om te concurreren met entiteiten als de VS, China en Japan is Zuidoost-Brabant te klein. Photon Delta moet voor massa zorgen. Met dit PhotonDelta plan hebben kennisinstellingen, bedrijven en overheden zich geschaard achter de ambitie om in 2026 met ten minste 25 bedrijven een omzet van € 1 mld. en 4000 arbeidsplaatsen te realiseren binnen een ecosysteem dat verdere bedrijvigheid en werkgelegenheid voor Nederland genereert.
Een nationaal netwerk uit drie regio’s
Nederlandse kennisinstellingen doen al meer dan 30 jaar toegepast onderzoek naar ontwikkeling en toepassing van geïntegreerde fotonica. Dit heeft inmiddels geleid tot een aantal spin-offbedrijven in ontwerp, productie en assemblage en testen van chips. Nederland heeft daardoor een sterke uitgangspositie. Het Nederlandse onderzoek richt zich op twee chipmaterialen die veelbelovend zijn voor relatief hoogwaardige toepassingen: namelijk Indium Phosfide in de regio Eindhoven en TriPleX in Twente. Daarnaast wordt in het Chip Integration Technology Centre (CITC) in Nijmegen gewerkt aan manieren om chips geschikt te maken voor apparaten en machines. Samen vormen de bedrijven en kennisinstellingen in de drie regio’s een open netwerk waarin nieuwe chips voor steeds wisselende applicaties snel kunnen worden ontwikkeld.
Ondertekenaars van het convenant
De samenwerkingspartners gaven bij de ondertekening van het convenant inzicht in de financiering van de 236 miljoen euro. Een van de investeringen is afkomstig uit de Regio Deal Brainport Eindhoven. De Regio Deal Brainport Eindhoven fungeert met een financiële impuls als vliegwiel voor de langjarige samenwerking tussen Rijk en regio in het kader van de Brainport Nationale Actieagenda. Met de BNA zetten Rijk en regio samen in op het versterken van de economische kracht van de regio. Rijk en regio richten zich op het aanpakken van knelpunten (tekort aan talent en achterblijvend vestigingsklimaat) en benutten van kansen (kennis, innovatie & ondernemen, digitalisering en maatschappelijke innovaties).
