Kabinet voegt daad bij het woord
Het door VVD, CDA, D66 en ChristenUnie opgestelde regeerakkoord geeft een duidelijke bevestiging van de nationale betekenis van Brainport Eindhoven. De regio is erin geslaagd de Brainport Nationale Actieagenda, die in april is aangeboden aan toenmalig informateur Schippers, demissionair minister Kamp én leden van verschillende fracties van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, stevig te verankeren in het nieuwe kabinetsbeleid. Het kabinet zet daarmee flinke stappen in het verder uitwerken van het toekomstig nationale verdienvermogen.
“Ik krijg hier een goed gevoel bij. Met de voorgestelde inhoudelijke maatregelen voegt het nieuwe kabinet de daad bij het woord. Het biedt houvast voor een stevige samenwerkings- en investeringsagenda voor de komende vier jaar. Door de hele tekst heen staan haakjes om het gesprek weer op te pakken met het kabinet, over het vormgeven van een internationaal concurrerend voorzieningenniveau. Samen met de steeds intensievere werkrelatie met de andere twee economische kerngebieden geeft dit ‘vertrouwen in de toekomst’.”
John Jorritsma, burgemeester van Eindhoven en voorzitter van Stichting Brainport
Het kabinet zet hiermee de samenwerking tussen rijk en regio voor de Brainport Nationale Actieagenda, die naar verwachting begin volgend jaar gepresenteerd kan worden, voort. Het regeerakkoord daarover: “De mainport-status van de regio Eindhoven wordt samen met de regio uitgewerkt.” De vier punten die voor Brainport Eindhoven van cruciaal belang zijn – kennis, talent, ondernemerschap en vestigingsklimaat – komen op verschillende wijzen terug in het regeerakkoord. Hieronder volgt een toelichting van de maatregelen in het regeerakkoord op deze Brainport thema’s.
Talent en onderwijs
Als technologie de oplossingen voor de toekomst van Nederland biedt, is talent de brandstof. Om aan de vraag van de kennisintensieve industrie te kunnen voldoen is fors meer talent nodig, zowel ‘knappe koppen als gouden handjes’. Het primair en voortgezet onderwijs moet sterk worden vernieuwd, werknemers moeten voortdurend worden bijgeschoold zodat ze blijvend inzetbaar zijn en er moet meer aandacht komen voor techniekonderwijs. Het regeerakkoord biedt hiervoor meer dan voldoende aanknopingspunten:
- “We stellen structureel 100 mio per jaar beschikbaar voor een dekkend aanbod en versterking kwalititeit van het techniekonderwijs op het VMBO.”
- “Het Techniekpact en het Platform Bètatechniek worden voortgezet.”
- “Samen met onderwijzers, leerlingen, ouders, het vervolgonderwijs en het beroepenveld wordt de afgesproken herziening van het onderwijscurriculum doorgezet. Deze wordt in 2019 wettelijk verankerd. Hiermee wordt het funderend onderwijs voor vakken als Nederlands, rekenen en wiskunde meer toekomstbestendig gemaakt en komt er meer aandacht voor digitale geletterdheid en praktische vaardigheden. Ook worden de kerndoelen aangescherpt voor techniek, …”
“Ik ben heel blij dat het belang van vakmanschap erkend wordt. Goed dat er daarom meer mogelijkheden voor samenwerking komen tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven. Ook zijn we heel blij met de broodnodige extra investeringen in het technisch vmbo, de belangrijkste leverancier van studenten voor onze technische mbo-opleidingen.”
Antoine Wintels, voorzitter Summa College
“Dit akkoord toont oog voor de regio. Dat biedt ook kansen voor Fontys. Voor mij is het nog wel de vraag hoe we van denken naar doen gaan. Hoe zal in de praktijk de overgang van mbo naar hbo verbeteren, hoe krijgen we genoeg techniekdocenten? Daarvoor hebben wij ruimte nodig om zelf beleid te creëren, regelruimte dus. Ik hoop dat we die krijgen.”
Nienke Meijer, voorzitter van het College van Bestuur van Fontys Hogescholen
De langere inzetbaarheid van werknemers krijgt veel aandacht in dit regeerakkoord:
- “Het is de primaire verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers dat werknemers inzetbaar blijven. De overheid zorgt voor de noodzakelijke randvoorwaarden. Een belangrijke succesfactor daarbij is een doorbraak op ‘leven lang leren’.”
“Een leven lang leren maakt dat je een leven lang kunt functioneren. De maatschappij verandert continue; om hierin op lange termijn te kunnen blijven functioneren is wendbaarheid en dus leerbaarheid van werkgevers, werknemers en overheid nodig. Werkgevers, werknemers en overheid moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Een gezamenlijke agenda op een leven lang leren zorgt voor stabiliteit in onze snelgroeiende en veranderende maatschappij.”
Frans Huijbregts, directeur Huijbregts Groep
Aan het kabinet wordt vanuit de regio wel blijvend aandacht gevraagd voor onderwijsinvesteringen gericht op verdere toename van het aantal tech- en IT-studenten, met name binnen het universitaire onderwijs. En zelfs dat is niet genoeg; ook is er blijvend aandacht nodig voor het aantrekken van buitenlands talent.
Kennis en innovatie
Als er iets is dat Brainport kenmerkt, dan zijn het wel innovatie en technologieontwikkeling. Kennis is de drijvende kracht. Om blijvend internationaal toonaangevend te kunnen zijn is het heel hard nodig dat de Nederlandse overheid structureel investeert in onderzoek en ontwikkeling. Technologie is immers niet alleen belangrijk voor het economisch verdienvermogen, maar kan ook bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen, bijvoorbeeld op het gebied van zorg, smart mobility en energietransitie.
“Nederlandse digitale medische technologie uit de Brainport regio kan het kabinet ondersteunen de zorg hoogwaardig en betaalbaar te houden.”
Hans de Jong, president Philips Nederland
Het kabinet kiest voor het investeren in innovatie:
- “Het kabinet investeert 200 miljoen euro per jaar in fundamenteel onderzoek. Daarnaast komt 200 miljoen euro per jaar extra beschikbaar voor toegepast onderzoek. Onderdeel daarvan is een extra investering bij grote technologische instituten die aantoonbaar aan marktbehoeften tegemoet komen en publiek-private samenwerking bij universiteiten en hogescholen met focus op bèta en techniek. Daarnaast twee keer 50 mio voor onderzoeksinfrastructuur.”
- Financiering van de klimaat- en energietransities: “Met partijen wordt verkend hoe het toekomstig beleid succesvol is in te richten, expertise is op te bouwen en proefprojecten zijn uit te voeren. Hiervoor is in de begroting 300 miljoen euro per jaar vrijgemaakt.”
“De aandacht in het regeerakkoord voor met name meer toegepast onderzoek is een belangrijke erkenning en steun voor onze regio die excelleert in publiek-private innovatiesamenwerking zoals in het Holst Centre en Solliance. Het regeerakkoord is een steun in de rug voor de hightech projectontwikkelingen rond kennisonderwerpen en applicaties in onze regio op het zo ontzettend belangrijke thema van energie opslag.”
Arnold Stokking, managing director TNO Industry
Het regeerakkoord over het topsectorenbeleid:
- “Het topsectorenbeleid, gericht op samenwerking van bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid zal sterker worden gefocust op de economische kansen die de volgende drie grote maatschappelijke thema’s bieden: energietransitie/duurzaamheid; landbouw/water/voedsel; en quantum/hightech/nano/fotonica.
“Het nieuwe regeerakkoord heeft duidelijk oog voor technologie en samenleving. Daar ben ik erg blij mee. Met de aandacht voor fotonica, hightech, nano, quantum, energietransitie en duurzaamheid krijgen belangrijke wetenschappelijke speerpunten nationale ondersteuning. Hier kan de universiteit wat mee, maar dit geldt ook voor talrijke nieuwe innovatieve bedrijven die hiermee bezig zijn. Deze doorbraaktechnologieën kunnen nog heel veel gaan betekenen voor Nederland.”
Jan Mengelers, bestuursvoorzitter Technische Universiteit Eindhoven
Ondernemerschap en digitalisering
Om kennis tot waarde te laten komen is ondernemerschap nodig. Brainport biedt veel mogelijkheden voor start-ups, scale-ups en groot bedrijven. Werk en welvaart in Nederland zijn nauw verbonden aan een goed (fiscaal) vestigingsklimaat voor binnen- en buitenlandse investeerders. Juist voor Nederland met haar open economie bepaalt de internationale context het beleid. Het nieuwe kabinet pakt dit aan, bijvoorbeeld met de verbetering van het Nederlandse vestigingsklimaat via fiscale maatregelen. Het regeerakkoord hierover:
“Het belastingstelsel wordt hervormd. Verschillen in fiscale behandeling worden verkleind, (meer) werken wordt lonender, vervuiling krijgt een hogere prijs, belastingontwijking wordt aangepakt en het fiscaal vestigingsklimaat wordt verbeterd voor die bedrijven die hier ook daadwerkelijk economische activiteiten en banen opleveren.”
Een offensieve aanpak voor het aantrekken van internationale investeerders door een gerichte campagne blijft desondanks nodig.
Met VNO verwelkomt Brainport de oprichting van Invest-NL. Invest-NL richt zich op investeringen in transitiegebieden zoals energie en verduurzaming, mobiliteit en voedsel en biedt om die reden kansen voor de regio. De verwachting is dat Invest-NL ook een bijdrage gaat leveren aan doorgroei van start-ups en scale‐ups die in Brainport Eindhoven bezig zijn met hardware en technologieontwikkeling.
Met de Brainport Nationale Actieagenda is de ambitie uitgesproken om vijf jaar voor te blijven lopen op de digitale revolutie. Maar dat gaat niet vanzelf. Zoals FME, ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, constateert is hiervoor digitaal leiderschap nodig, ook om de economische kansen van digitalisering te benutten. FME: “Het nieuwe kabinet investeert in cybersecurity, maar moet meer leiderschap op digitalisering nemen.”
Bereikbaarheid en vestigingsklimaat
Om ook op langere termijn studenten, kenniswerkers en bedrijven aan Brainport te kunnen binden, is een aantrekkelijk vestigingsklimaat essentieel. Ook de bereikbaarheid van Brainport Eindhoven heeft een impuls nodig, want die past op dit moment niet bij de internationale concurrentie en het netwerk waarin de hightechbedrijven opereren. Met het aantrekken van de economie nemen de files en de druk op het openbaar vervoer in en om Eindhoven fors toe. Dit terwijl bereikbaarheid van het grootste belang is voor de bedrijven in deze regio. In het regeerakkoord:
“We zetten de extra financiële middelen met name in om de grootste resterende knelpunten uit de NMCA aan te pakken. Specifiek gaat het om A4, A7, A15 in de Randstad en de verkeersaders van en naar het zuiden, oosten en noorden (A1, A2, A12, A28 en A58).”
- “We bekijken ook hoe we de verbinding vanuit Eindhoven naar Duitsland kunnen verbeteren.”
Brainport Eindhoven is positief over de erkenning van de knelpunten A2 en A58 en het belang van het traject Den-Haag/Rotterdam, Breda, Eindhoven, Düsseldorf. Op beide punten wordt er uitgekeken naar verdere uitwerking en voortgang door het kabinet. Daarnaast staat Brainport op het gebied van bereikbaarheid – net als Utrecht – voor de opgave de economische toplocaties te verbinden met een centraal station. Het kabinet zal hier blijvend op worden aangesproken.
Bij het aanbieden van de Actieagenda is er, vooruitlopend op de herziening van financiële verhoudingen, jaarlijks 30 miljoen gevraagd voor versterking van het regionale voorzieningenniveau. Een belangrijkste eerste stap van het kabinet is het fonds dat daarvoor ruimte biedt:
- “In deze kabinetsperiode wordt in totaal 900 miljoen euro gereserveerd voor de aanpak van regionale knelpunten, waaronder nucleaire problematiek, ESTEC, Zeeland, Eindhoven, Rotterdam-Zuid en de BES-eilanden.”
In het regeerakkoord is er ook aandacht voor betere spreiding en andere invulling van cultuurgelden:
- “Vernieuwing en talentontwikkeling krijgen meer ruimte bij de cultuurfondsen. Daarbij is het belangrijk dat het kunst- en cultuuraanbod voor iedereen bereikbaar is, zowel in de Randstad als de regio. Stedelijke centra zoals Groningen, Breda, Enschede en Eindhoven kunnen hierin een belangrijke aanjagende functie vervullen. Een betere onderlinge afstemming tussen Rijk, provincies en gemeenten draagt daaraan bij.”
- “Cultuur verrijkt het individu en verbindt de samenleving. Naast haar intrinsieke waarde en de waarde voor onze identiteit en geschiedenis draagt cultuur bij aan de economie van ons land, bijvoorbeeld door bij te dragen aan toerisme en een goed vestigingsklimaat.”
“Nu we de aanjagende functie van Brainport Eindhoven verder kunnen gaan uitbouwen, zijn we blij dat het nieuwe kabinet ook cultuur aan economie verbindt. Investeren in het vestigingsklimaat van de regio draagt stevig bij aan het vergroten van het verdienvermogen van Nederland. Daarnaast is er een structurele verbetering nodig door middel van een substantiële aanpassing in het gemeentefonds.”
Frits van Hout, lid Raad van Bestuur en Chief Program Officer ASML