Geen gezondheidszorg, maar “zorgen voor gezondheid”

Binnen het project werken 14 partners samen aan innovaties om mensen aan te zetten meer te bewegen in bijvoorbeeld de openbare ruimte en op het werk. Er ontpopten zich zo’n veertig cases, ontstaan vanuit vragen van gemeenten en MKB bedrijven.

“Ons doel is vooral om de partijen die met sport en technologie bezig zijn, als innovatie-aanjagers, te verbinden en te activeren om samen aan de verschillende vragen vanuit de markt te gaan werken.” Dat is goed gelukt, meent Wijlens. Er is volgens hem door de op cases-gerichte benadering meer samenhang ontstaan het innovatie ecosysteem voor sport en vitaliteit. Dat is volgens Wijlens nodig om in te kunnen spelen op de grote uitdaging de transitie van gezondheidszorg naar zorg voor gezondheid te kunnen maken.

De noodzaak van meer bewegen en de negatieve gevolgen van te weinig bewegen op de gezondheid van mensen zijn al langere tijd bekend. Wijlens: “Mensen die meer bewegen en sporten zijn niet alleen lichamelijk en mentaal fitter, ze hebben ook minder kans op depressie, hart- en vaatziekten, diabetes en bepaalde soorten kanker. Meer bewegen verlaagt ook het risico op overgewicht, verhoogd cholesterol en een te hoge bloeddruk. Deze effecten waren al bekend voor corona. Corona onderstreept de noodzaak van meer bewegen nog eens.” De groep mensen met een inactieve leefstijl wordt steeds groter, stelt Wijlens. “We zijn bovendien vanwege de coronamaatregelen meer gaan thuiswerken. Al met al zijn we gemiddeld een uur per dag meer gaan zitten. Mensen die meer dan acht uur per dag zitten hebben 74 procent meer kans op hart- en vaatziekten.”

Slimme innovaties moeten mensen verleiden om meer te gaan bewegen. Niet alleen door te gaan sporten, maar ook door tijdens het werk zitten af te wisselen met bewegen. Of mensen te stimuleren naar buiten te gaan om te bewegen. Dat niet innovatie en business kansen, zegt Wijlens. Zo ontwikkelde projectpartner Embedded Fitnesssamen met ontwerpbureau GBO  en de gemeente Helmond, Breda en Venray een innovatieve, interactieve, outdoor wandel- en sportroute; interactieve paaltjes die op afstand met elkaar kunnen communiceren. Met een bijbehorende app checkt iemand in en selecteert hij een spel. De paaltjes reageren door van kleur te veranderen of geluid te maken. Je kan bijvoorbeeld een puzzel maken of een bepaalde route afleggen. De eerste paaltjes, verwacht directeur Carla Scholten, in de zomer in Breda te plaatsen.

Er zijn meerdere voorbeelden. Embedded Fitness leverde bijvoorbeeld de sensoren voor lichtgevende tegels die kinderen onderwater moeten aanraken of bijvoorbeeld een puzzel mee kunnen maken. Daarmee wil Roald van der Vliet, directeur ISLT, de zwemles leuker maken. 

Van der Vliet werkt binnen het project VVL aan de ‘zwemles van de toekomst’. Het is zijn missie kinderen te enthousiasmeren meer te gaan bewegen via een leukere zwemles. “Kinderen hebben een ongelooflijke bewegingsdrang. Zet je kleuters in een gymzaal, dan gaan ze direct rennen, springen, klauteren. Als ze ouder worden, leren we ze te wachten tot de gymleraar er is. Die bewegingsdrang moet je koesteren.” Daarnaast gaan elk jaar zo’n 180 duizend kinderen op zwemles. “Laat je zien dat het om meer gaat dan alleen leren zwemmen zodat je niet verdrinkt, maar ook dat het leuk is om te bewegen in het water. Dan wordt de kans groter dat een kind na zijn zwem ‘ABC' kiest voor de zwemsport.”

Naast de lichtgevende tegels ontwikkelde het lab een hoepel die van rood naar groen springt als kinderen erdoorheen zwemmen. Ook werkt het lab aan videofeedback tijdens de zwemles zodat kinderen direct zien wat ze doen. En een bewegingsbaan moet zorgen dat kinderen meer bewegen tijdens de les. Een soort circuit waarbij kinderen over attributen klimmen, ervan afglijden, stukje onderwater zwemmen, paar slagen zwemmen. In de zwemschool, die het ISLT afgelopen zomer overnam van PSV, testen kinderen de innovaties uit.

“Je ziet binnen ons Cluster Sport & Technologie (S&T) veel verschillende initiatieven ontstaan voor een fitte en vitale samenleving”, zegt Wijlens. “Niet alleen binnen het Vitality Living Lab project. Zowel bedrijven, overheden en instituten hebben een belang bij een betere zorg voor gezondheid. Ze willen samenkomen om dat belang vorm te geven. Daaruit ontstaan projecten. Die samenwerkingsverbanden gaan we naar de toekomst toe verder versterken.”

Met nog een jaar te gaan als project Vitality Living Lab, werken partners uit het Cluster S&T toe naar een Innovatie-Hub voor Sport & Vitaliteit. “De hub brengt partijen structureel bij elkaar om met slimme technologie bij te dragen aan een fitte en vitale samenleving. Door innovatie op het werk, buiten en in de sport. Zodat meer mensen gaan bewegen, er ook minder druk op de gezondheidszorg komt en we nieuwe banen creëren.”

Wijlens kijkt daarbij ook over de grenzen van Nederland en wil binnen Europa ook bijdragen aan de “transitie van gezondheidszorg naar zorg voor een goede gezondheid”. “We hebben in Europa een uitstekende naam op het gebied van innovatie voor sport en vitaliteit. Die willen we graag met andere EU partijen delen zodat we op EU schaal een grotere impact kunnen realiseren.”

Vitality Living Lab wordt mede mogelijk gemaakt door Stimulus. De totale investering voor dit project bedraagt bijna 4,9 miljoen euro, waarvan de helft wordt gefinancierd vanuit het Europese regionale innovatieprogramma OP-Zuid. De andere helft financieren de partners zelf.

Auteur: Corine Spaans, Innovation Origins.