SMART Photonics koppelt toptechnologie aan een marktbehoefte

“Fotonica staat aan de vooravond van iets groots” - en SMART Photonics wil daar richting aan geven

Met een grote lach op zijn gezicht vertelt Richard Visser over hoe zijn scale-up in de puberteit zit. “Als puber wil je je soms anders voor doen en soms moet je dingen doen die je helemaal niet leuk vindt.” Zes jaar geleden begon hij ‘zijn chipbedrijf’ SMART Photonics. Hij is ervan overtuigd dat die fotonische chips gaan bijdragen aan een betere wereld, met toepassingen in onder meer de telecom; meer data versturen, medische zorg; nauwkeuriger en sneller meten en analyseren wat iemand mankeert, veiligheid: autonoom rijden; herkennen van objecten voor en naast de auto. En er kan nog veel meer, maar wat, dat weten we nog niet, aldus Visser. “En we moeten als bedrijf snel volwassen worden om te zorgen dat dat straks ook echt allemaal mogelijk wordt.”

“We staan echt aan de vooravond van iets heel groots. Iets vergelijkbaars gebeurde met elektronische chips.” Visser haalt Ansoff’s product/marktmatrix erbij. Hij tekent de ontwikkeling van de elektronische chips. “Vijftig jaar geleden stond elektronica nog in de kinderschoenen. Op een gegeven moment ging die ontwikkeling heel snel, met de komst van micro-elektronica en elektronische chips. Tegenwoordig vinden wij het maar wat normaal dat we een computer en een smartphone in onze handen hebben.”

Hij noemt de ontwikkeling van de radio. Vroeger waren er de buizenradio’s. Toen kwam de transistor en de transistorradio. “Daarmee werd het allemaal zoveel kleiner dat iemand bedacht: nu kan ik hem ook wel in mijn auto kwijt.” Zo ontstond er vanuit een bestaand product, de radio, een heel nieuwe markt, de automotive. “En nu zit er een chipje in je telefoon waarmee je radio kunt ontvangen.”

ASML, Intel en NXP

Visser heeft zijn achtergrond in de elektronica en de semi-conductorindustrie. Hij werkte onder meer bij ASML en Philips en zag de halfgeleiderindustrie zich ontwikkelen tot wat het nu is. “De ontwikkeling van de halfgeleiderindustrie heeft geleid tot grote bedrijven als ASML, Intel en NXP. ” Visser ziet in de ontwikkeling van de fotonica eenzelfde toekomst. Met halfgeleiders die werken met Indiumfosfide (InP) en niet met Silicium. “De belangrijkste functie in onze chips is het opwekken van licht en daar hebben we Indiumfosfide (InP) voor nodig. Het maken van die chips lijkt wel wat op het maken van de elektronische chips, maar vraagt ook om specifieke ervaring. We zoeken mensen met ervaring uit de Siliciumwereld; we leiden hen verder zelf wel op.”

Het is een nieuwe technologie die zijn basis vooral kent in lasers voor de telecommunicatie, legt Visser uit. “Daar is de fotonica al veertig jaar bekend. Er complexe chips van maken waarin heel veel verschillende componenten op een paar vierkante millimeter geïntegreerd zijn, is wel nieuw. En al helemaal omdat die chips ook toegepast kunnen worden in andere markten zoals de luchtvaart, de zorg, de medische techniek of automotive.”

TU Eindhoven

“Tot voor kort was het heel moeilijk om zo’n chip te maken in deze technologie. Dat werd eigenlijk alleen op heel kleine schaal gedaan door hoogopgeleide technische mensen. De Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) heeft de afgelopen twintig jaar die technologie verder ontwikkeld, vergelijkbaar met de technologie van de elektronica. Zij hebben er standaard bouwsteentjes van gemaakt, net zoals bij Lego. Die bouwsteentjes kan je combineren tot een nieuwe functionaliteit, een chip. Met software maakt de klant een chipontwerp, dat design geeft hij aan ons en wij maken er een chip van die de klant weer in zijn product gebruikt.”

Visser brengt met SMART Photonics de fotonische chips naar de markt. “Technologie ontwikkelen is één ding maar je moet het uiteindelijk ook echt kunnen maken en verkopen.” Hij zit met SMART Photonics, inclusief chipfabriek, in hetzelfde gebouw als waar hij eerder bij Philips werkte; de High Tech Campus 29. Toen werden er in datzelfde gebouw ook fotonische componenten, lasers op InP, ontwikkeld. Die afdeling sloot in 2011. Visser haalde de mensen van die afdeling terug in de technologie en nu werken er meer dan vijftig ervaren mensen bij SMART Photonics. “Zij brengen vooral de kennis van het ‘maken’ mee. Doe daar de twintig jaar ontwikkeling van de TU/e, in de nieuwe technologie, bij en we hebben SMART Photonics. Zo proberen we de wereld te veroveren.”

Waarde voor de BV Nederland

“Zes jaar geleden was fotonica voor de meeste mensen echt abracadabra. Bijna niemand in de wereld maakte toen dit soort complexe chips.” In 2013 had SMART Photonics een wereldprimeur, een Multi Project wafer met vijftien verschillende chips voor vijftien verschillende klanten. Op zo’n wafer, een ronde schijf van 7,5 centimeter doorsnee, worden de chips gemaakt. “Toen hebben we voor het eerst die nieuwe technologie naar de markt gebracht.”

“We waren zo blij als een kind. Er kwamen chips vanaf die al onze verwachtingen overtroffen.” Visser wil als fabrikant van die chips groot worden, maar hij ziet ook de waarde voor de “BV Nederland”. “We dachten: Dit heeft enorme potentie, niet alleen voor ons als chipmaker, maar vooral ook voor bedrijven die met de chips betere of zelfs nieuwe toepassingen kunnen maken. Maar alleen kunnen we dat niet doen. Uiteindelijk is uit die gedachte PhotonDelta ontstaan.”

“We waren zo blij als een kind. Er kwamen chips vanaf die al onze verwachtingen overtroffen.”

“Toentertijd heb ik letterlijk gezegd: SMART is dit boompje en dit is het landschap. Als wij als klein boompje willen groeien dan moeten we het landschap gaan ontwikkelen” Samen met Robert Feelders, die toen nog bij de TU/e werkte en nu CFO is voor SMART Photonics, brachten we een twintigtal mensen bijeen: gebruikers, professoren, mensen van overheden zoals gemeentes en provincies. Ook zij zagen de mogelijkheden en daaruit is PhotonDelta ontstaan. Alle partijen legden vervolgens wat geld bij elkaar om aan adviesbureau Berenschot te vragen een eerste marktrapport te schrijven. “Nu, bijna vijf jaar verder, is er enorm veel werk verzet door de trekkers van PhotonDelta: Ton Backx en Ewit Roos. Je ziet dat fotonica ook door overheden omarmd wordt.” Op 15 juli was Visser erbij toen de Nationale Agenda Fotonica door Rene Penning de Vries, gezicht van Fotonisch Nederland, aan de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, Mona Keijzer, werd aangeboden.

Geld ophalen is nog steeds een grote uitdaging. “High tech bedrijven hebben altijd moeite om geld binnen te halen. En al helemaal als het gaat om het ontwikkelen van een technologie die nog niet door iedereen begrepen wordt. Onze uitdagingen zijn extreem groot. We moeten mensen enthousiasmeren, ze ervan overtuigen dat hier echt iets bijzonders gebeurt en dat we geld nodig hebben om het te ontwikkelen. We zijn tot nu toe zeer succesvol geweest met het ophalen van middelen om onze groei te financieren. Belangrijk daarbij zijn vooral de klanten. Gelukkig ontbreekt het ons niet aan interesse uit de markt. Er is aandacht van grote bedrijven voor wat we doen en vooral wat we kunnen.”

“High tech bedrijven hebben altijd moeite om geld binnen te halen. En al helemaal als het gaat om het ontwikkelen van een technologie die nog niet door iedereen begrepen wordt.”

Geld uitgeven gaat nog moeilijker. Elke euro draait hij wel vijf keer om. “Ik weet nog goed dat ik de eerste machine ging kopen. Daar vroegen ze 300.000 euro voor. Blaren op mijn tong kostte het maar uiteindelijk kreeg ik hem voor 240.000 euro. Maar toen moest ik hem uiteindelijk gaan betalen. Ik heb wel een half uur voor die knop gezeten en keer op keer gekeken of ik alles wel goed had ingevuld.” 

Visser vergelijkt de startersfase met die van een baby of peuter. “Alles is leuk en nieuw, met veel leren, vallen en opstaan. Dan komt de puberteit, daar zit SMART Photonics nu middenin. Er moeten volwassen beslissingen genomen worden maar eigenlijk ben je nog niet zover. Nu zijn we druk bezig om de processen, om die chips te maken, te stabiliseren om uiteindelijk ook grote volumes te kunnen gaan produceren. Ook komen er steeds meer nieuwe mensen in het bedrijf werken met functies als communicatieadviseur, quality- en safety manager, die ervoor moeten zorgen dat ook de organisatie volwassen gaat worden.” 

In een snelgroeiend bedrijf gaan er ook genoeg dingen mis. Eind vorig jaar bijvoorbeeld gingen er verschillende machines stuk, het leek alsof alles tegelijk fout ging. “A perfect storm” noemt Visser die tijd. “Maar daar moeten we doorheen om volwassen te worden.” Want dat wil Visser: snel een volwassen bedrijf worden dat in grote volumes de beste chips ter wereld aan de grootste bedrijven ter wereld kan leveren. Daarvoor moet hij op het juiste moment investeren zodat de fabriek, die die massaproductie mogelijk maakt, er komt.

“We krijgen veel hulp vanuit de omgeving, van bedrijven zoals ASML. Ook van de TU/e en de gemeente Eindhoven, de provincie Noord-Brabant, de Nederlandse overheid en Europa. De technologie is veelbelovend en kan daardoor een grote bijdrage leveren aan de werkgelegenheid en de economie.”

Visser heeft er alle vertrouwen in dat de technologie en het bedrijf succesvol gaan worden en dat dit heel snel zal gaan. “Over tien jaar zit jij in jouw autonoom rijdende auto wat e-mails te lezen of een film te kijken. Dan denk je nog eens aan dit gesprek terug en zeg je tegen jezelf: Die Visser had gelijk. Het is ze gelukt.”