“Brainport is wereldklasse in Systems Engineering” – klinkt goed, maar hoe borg je die positie?

De Nederlandse high tech maakindustrie is in hoge mate afhankelijk van mensen met een specialisatie in systems engineering. Maar juist op dit terrein is weinig aanbod van gekwalificeerd personeel. Ook is de kennis vaak ‘verstopt’ achter de muren van specifieke bedrijven. Om het fundament van de sector te verstevigen zou er meer structuur moeten komen in het vastleggen en verder verspreiden van die kennis. Bijvoorbeeld via een opleiding aan de Nederlandse technische universiteiten. Om dat te onderzoeken heeft onlangs een delegatie uit Brainport Eindhoven drie Noord-Amerikaanse universiteiten bezocht waar zo’n opleiding al bestaat: Waterloo University, Stevens Institute of Technology en MIT Boston. In een tweeluik bespreken we de stand van zaken. Vandaag deel 2. (lees hier deel 1)

Het is zeker niet zo dat Brainport bij nul moet beginnen als het gaat om trainingen en opleidingen rond systems engineering. Holland Innovative biedt nu al een aantal aan trainingen aan en heeft met Jeroen de Mast een expert in de gelederen die zowel in Waterloo als bij JADS in Den Bosch als hoogleraar werkt. Ook De Mast ziet aanknopingspunten, bijvoorbeeld vanuit de Design for Six Sigma trainingen die Holland Innovative aanbiedt. “Op termijn zouden we die kunnen laten evolueren tot volwaardige Systems Engineering opleidingen. Ik denk ook dat wij erg sterk staan in de combinatie van innovatie en datascience aan de ene kant en projecten aan de andere kant; met dat thema kunnen we goed scoren.”

Reliability en Robust Design

Volgens CEO Hans Meeske van Holland Innovative zit de uitdaging erin om de eigen methoden en methodieken te positioneren in die van Systems Engineering. “De complexiteit van de systeem- en machine-ontwikkeling in de Brainportregio is zo groot dat men niet toekomt aan reliability of robust design specificaties, deze vallen simpelweg van tafel. Dat moet echt opgelost worden en daar kan een samenwerking met Waterloo, MIT en Stevens ons verder helpen.”

Rutger van Poppel, International Business Developer bij Brainport Development, constateerde tijdens de reis dat Brainport in hoog aanzien staat bij de gesprekspartners van de drie beroemde universiteiten. “Onze manier van werken is uniek. In Amerika en Canada zie je toch vooral grote bedrijven die hun problemen zelf oplossen, terwijl wij gewend zijn om dat allemaal in de keten te doen, waarbij toeleveranciers een minstens zo belangrijke rol hebben als de maakbedrijven zelf. En dan gaat het vooral om hoogwaardige systems engineering. Die samenwerking bij ons, dat raakt echt een snaar daar. Ze noemden ons ecosysteem op een gegeven moment ‘systems engineering on its own’. We hebben echt iets te bieden. De vraag is alleen: zijn we ons daar voldoende van bewust en weet iedereen wel dat het onderliggende element ‘systems engineering’ is? Als we dat vergeten, verliezen we onze kracht.”

Mede om die reden is het volgens Van Poppel van het grootste belang dat er aan de opleidingskant stappen gezet worden. Dat dat een langdurig proces is terwijl de nood nu al hoog is, vindt hij geen reden om het maar te laten zitten. “Het komt er wel op aan niet te lang te wachten met vervolgstappen. Kunnen we al in gesprek met de vier technische universiteiten om te kijken of er een gezamenlijke opleiding kan komen die aansluit bij de al aanwezige specialismen, zoals luchtvaart in Delft en agrifood in Wageningen? Of moeten we eerst nog een keer met een bredere groep op onderzoek uit? Wat mij betreft laten we het nu in elk geval niet liggen.”

Wereldklasse

Daar is Ton Pijnenburg, plaatsvervangend directeur technologieontwikkeling bij VDL ETG en parttime fellow van het High Tech Systems Center, het roerend mee eens. “Onze regio is van wereldklasse in de multidisciplinaire ontwikkeling en productie van ultramoderne, hightech apparatuur”, zegt hij. “De ontwikkeling daarvan gebeurt in multidisciplinaire teams met behulp van beproefde maar impliciete systems engineering processen. Door het impliciete karakter is het op dit moment nog moeilijk om studenten op te leiden in deze processen, laat staan deze processen te onderzoeken om ze verder te verbeteren. Vandaar de paradoxale situatie dat we, ondanks dat we van wereldklasse zijn, geen programma’s in systems engineering voor hightech apparatuur hebben op onze universiteiten. Dit willen we veranderen.”

Van Poppel kan het niet duidelijk genoeg zeggen: het gaat erom expliciet te maken wat tot op heden vooral impliciet is. “De processen die nu worden toegepast zijn stap voor stap ontstaan via de decennialange ervaring van deze bedrijven. Dat was heel goed maar heeft ook twee nadelen: de kennis blijft vaak hangen binnen de muren van een bedrijf en er is heel lange tijd nodig om te komen waar we zijn. In de snel veranderende en competitieve markt is die tijd er niet meer. Vooral niet voor toeleveranciers en MKB’ers. De concurrentiepositie van onze regio staat dus op het spel en met ons traject moeten we zorgen voor duurzame borging van een van de fundamenten die ten grondslag ligt aan onze toonaangevende high-tech industrie.”

De TU/e heeft een visualisatie gemaakt van het vak System Thinking. Net als bij Waterloo, is ook hier de persoonlijke ontwikkeling te zien in de vorm van T-shaped naar M-shaped professionals.