In gesprek met… Jim Stolze over AI en het onderwijs

‘Mensen die zeggen dat robots alle banen overnemen en straks voor de klas staan, moet je wantrouwen’, trapte Stolze af. En hoewel deze editie van het Kennisfestival vanwege corona digitaal werd gehouden, kon je bij wijze van spreken een zucht van verlichting door ‘de zaal’ horen gaan. Nee, verzekerde de hoofdspreker, er komen geen robots voor de klas te staan. ‘Ik heb de wereldberoemde menselijke robot Sophia ontmoet. Daar is álles aan gedaan om ‘haar’ menselijk te maken. Ze heeft van Saoedi-Arabië zelfs een paspoort gekregen. Terwijl we het hier toch écht hebben over een hoopje ijzer met software.’ Hoewel Stolze zeker onder de indruk was van de ontmoeting, viel hem wel op dat hij alle vragen die hij ‘haar’ tijdens een interview mocht stellen, een week vooraf moest insturen. ‘Een mens had leuke antwoorden bedacht. Het ging alleen goed, zolang ik de juiste vragen stelde.’ Terwijl leerlingen natuurlijk aan de lopende band onverwachtse vragen stellen. ‘Onderwijs gaat over iets heel anders.’

Oké, geen robot voor de klas binnen nu en een paar jaar, maar AI is wel degelijk een kans voor het onderwijs. Zeker als je bedenkt dat het lerarentekort een steeds nijpender probleem wordt. Nee, een robot kan niet álle taken die een mens uitvoert overnemen, maar kan zich wel razendsnel bekwamen in een specifieke taak. Zoals Stolze dat noemt: narrow intelligence. En die vorm van intelligentie kan onderwijsprofessionals allerlei werk uit handen nemen. Zo kun je met AI voorspellen hoe ziekteverzuim gaat verlopen, kun je zien of leerlingen er met hun aandacht bij zijn en kun je door middel van data een hyperpersoonlijk lesaanbod verzorgen.

AI én onderbuikgevoel

Maar dat vraagt wel iets van het onderwijs, benadrukt Stolze. ‘Scholen moeten zich afvragen waar ze hulp bij kunnen gebruiken. Sta als onderwijsinstelling stil bij de vraag: hoe kunnen we ons werk makkelijker maken met AI?’ Zo kun je met behulp van data bijvoorbeeld voorspellen welke leerlingen extra hulp kunnen gebruiken. ‘En dat kan heel goed náást een onderbuikgevoel bestaan, want ik weet dat docenten vaak een geweldig zesde zintuig hebben, met data kun je bevestigen dat je gevoel klopt.’ 

Tijdens het Kennisfestival kwamen tal van mooie programma’s, games, spelletjes en robots naar voren die leerlingen op een speelse manier in aanraking laten komen met AI. Toch denkt Stolze niet dat dát het allerbelangrijkste is in het klaslokaal. ‘Dat kinderen opgroeien in een wereld vol AI, is een feit’, stelt hij. ‘Maar het heeft ook een keerzijde. Als het zo ‘gewoon’ is in je leven, lukt het niet altijd om er kritisch tegenover te staan. Onze kinderen en jongeren hebben handvatten nodig om aan de handrem te kunnen trekken en te zeggen: is dit eigenlijk wel oké? Ik heb het dan met name over ethische vraagstukken. Er kán zoveel, in callcentra wordt al software gebruikt die de emoties van de beller herkent, maar wíllen we dat ook? Ik vind het aan het onderwijs om leerlingen een kritische houding aan te leren en soms moeilijke discussies gaande te houden.’ 

Lef in plaats van koudwatervrees

Tot slot wil Stolze alle onderwijsprofessionals oproepen om een beetje lef te tonen. ‘Je merkt dat de angst voor het onbekende soms overheerst, noem het koudwatervrees. Ik hoorde laatst van een school die geen diploma-uitreiking had gehouden, omdat dat in strijd zou zijn met de AVG. Dan overheerst echt de angst. Terwijl: er kan heel veel wél. Ga experimenteren en proberen! Kijk hoe AI kan bijdragen aan jouw werkgeluk en aan de ontwikkeling van leerlingen.’ 

Laat je ook inspireren door de keynote van Jim Stolze tijdens het Brainport Kennisfestival AI & Onderwijs.